1) Cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” (2019) - 42ejima ediziun

Al é gnü dé fora ince en chësc ann la cronica dla valada, che é na testemonianza tl presënt y tl dagní dla vita di paisc y dla jënt dla Val Badia. An á ciaré da mioré inant la cualité dla publicaziun, por che ara restes na opera de informaziun importanta y de documentaziun storica por tröpes porsones interessades ala vita dla valada y de sü paisc cun süa jënt. Le proiet se á damané n gran impëgn y tröp tëmp da pert di volontars dla Uniun, di cronisć, dl grafich, di redadus, y é le früt dla bona colauraziun anter i rapresentanc dles uniuns y dles istituziuns di paisc. Le “Sas dla Crusc” é gnü dé fora cun 732 plates, realisades da 12 cronisć y cronistes. La cronaca é gnüda portada fora por les ciases.

2) Ajënda da scora: 2019/2020

Ince por l’ann de scora 2019/20 él gnü arjigné ca n’ajënda de scora por i mituns dla scora elementara cun cun tesć (stories, jüc y rimes) por ladin y ilustraziuns de Gabi Mutschlechner y Sofia Triggiano en colauraziun cun Marameolab. Le tema dl’ajënda 2019/2020 é Zacan tla Val Badia. 

3) Albolina

Al é gnü porté inant y stlüt jö le laur de Silvia Baccanti, che á ilustré y fat la traduziun por talian dla liënda de Karl Felix Wolff. Le liber che gnü dé fora por badiot y talian.

4) Les aventöres de Conni. Cufer cun 8 libri por mituns da 0-5 agn

Al se trata de na lada cun ot libri fora dla seria di libri “PIXI”, che é gnüs traslatá tl ladin da René Pescoll. Destinatars de chëstes stories che entusiasmëia le monn infantil é i mituns plü pici. I dërc é gnüs cumprá dal “Carlsen Verlag”.

5) Na nöt interessanta

Elisabeth Erlacher á fat la traduziun di diesc pici libri dl “Mildenberger Verlag”. Al se trata de libri de stories cörtes por mituns dai sis ai disc agn che focusëia dantadöt sön l’insegnamënt dla spartiziun dles silabes y che é porchël ince adatá al’alfabetisaziun di mituns.

6) Glossar por la hotelaria y gastronomia

Al é gnü arjigné ca na publicaziun cun chëra che an á ciaré da trá ite chi che laora tl ciamp dl turism. Le glossar por hotí ti dá la poscibilité ai protagonisć dla hotelaria da s’anuzé de parores y formulaziuns ladines da adoré tla comunicaziun cun i sciori. Al é implü gnü injunté informaziun sön la storia, les istituziuns y la cultura dl post.

7) Picio Nicio

Püch dan la Festa de Pasca él gnü presenté la publicaziun nöia Picio Nicio. Picio Nicio é la pröma publicaziun badiota che tol ite la figöra dl Cunicio da Pasca. La publicaziun è gnüda ilustrada dala man de Barbara Rottonara y cuntada tres les rimes de Silvia Liotto. La publicaziun é destinada ai mituns dai 0 ai 5 agn. 

8) En capitul de storia dl turism tl Alta Badia

Chësc liber cunta dl svilup dl turism tla valada dal punt de odüda dla hotelira Renate Pizzinini Kostner dl Hotel Cappella da Colfosch. Al se trata de na publicaziun de 600 plates cun de beles fortografies dla valada. La gran pert dl liber é dedicada al’evoluziun turistica tl’Alta Badia y na pert mëndra cunta di iadi dl’Auturia fora por le monn, che deura poscibilites de reflesciun tres le confrunt cun la situaziun de nosta valada.

8) “Mies prömes parores”(2019)

Sön la basa dla publicaziun “Mies prömes parores”, che é gnüda dada fora l’ann 2013, él gnü lauré fora na app y n sit internet dediché. www.parores.it

9) Na nöt interessanta (imparé da lí cun les silbes)

Na nöt interessanta é na racoiüda de 10 de pici libri por mituns y mitans cun le fin de sostegní i scolars y les scolares tl prozes dla letöra. Les pices stories portades tl ladin da Elisabeth Erlacher é scrites en silbes. Chësta publicaziun vëgn dada fora en colaboraziun cun le Mildenberger Verlag.

10) Cianté ladin III

Sön la linia de “Cianté Ladin” y “Cianté ladin en compagnia” él gnü dé fora la terza y ultima publicaziun de chësta seria. Le grup de laur, metü adöm da Iarone Chizzali, Bruno Rives, André Comploi, Tone Gasser y Florian Tavella, á coiü adöm tröp material musical che é gnü selezioné y impaginé te chësta publicaziun. Te chësta racoiüda de cianties él ince gnü metü ite les composiziun nöies rovades ite tres le concurs metü a ji dala ULVB (ciara desvalies).

Matinée culturala

En Lönesc de Pasca él gnü metü a a jí la matinée culturala a San Martin de Tor, na manifestaziun che á porté adalerch tröpa jënt y é sté n momënt de aurela cörta por la jënt dla Val Badia. En chësta ota é la manifestaziun gnüda abelida dala musiga de Max Castlunger, che á presenté süa CD nöia dl grup “JEMM”. 

Pelegrinaje a Oies

Sciöche vigni ann él ince en chësc ann gnü organisé adöm ala Union Generela di Ladins dla Dolomites le pelegrinaje a Oies, n evënt interladin, che ti á dé l’ocajiun ai ladins dles cinch valades da ruvé adöm y da se incunté te n contest religius. 

Marce da Nadé

Le marcé da Nadé, che é gnü tigní ai 1 de dezëmber 2019 a “La Spona” tla zona artijanala da Pidrô, á rapresenté na buna ocajiun por fá conësce y vëne i libri dl’Uniun di Ladins. En chësta ocajiun él gnü presenté la publicaziun “Les aventöres de Conni” dl “Carlsen Verlag” cun les traduziuns de René Pescoll. La presentaziun é gnüda arichida dall’intervënt de Silvia Liotto, che á fat devertí i mituns y les mitans presënc cun le personaje dl clown “Merendina”.

Ladinia meets Japan

La Uniun di Ladin á sostegní para le proiet “Ladinia meet Japan” cun na roda de conzerc de Jean Daniel Granruaz y Karin Nakagawa. Le tour de musiga é sté n lian danter cultura, emoziuns y ince momënc intims y familiars da trami i interprec portaúsc de döes cultures dalunc y desferentes. Jean Daniel Granruaz é un di puec ciantautours ladins che á arjont famosité fora dles valades ladines.

Concurs de composiziuns sacrales por cors

Le bel cianté ladin é por la Uniun Ladins Val Badia na pert dër importanta dla cultura ladina y ti ultims agn ára dé fora döes publicaziuns. Por arichí le repertore dl “Cianté Ladin III” cun composiziuns nöies êl gnü ponsé da mëte a jí n concurs, a chël che ot componisć á tut pert, menan ite indöt 18 composiziuns. Le concurs â trëi obietifs prinzipai: promöie la composiziun de cianties por cors cun tesć ladins, valorisé la creativité musicala tl ciamp dla musiga sacrala y amplié le repertore di cors de dlijia. Aldefora di pröms trëi pesć, á la iuria valuté les cianties menades ite por chirí fora chëres che è gnüdes publicades tl terzo volum de cianties ladines, lauré fora dal grup de laur (Iarone Chizzali, André Comploi, Tone Gasser, Bruno Rives) che á bele publiché Cianté ladin y Cianté ladin en compagnia, dá fora dala Uniun di Ladins Val Badia. 

I mëmbri dla iuria é esperc musicai (cun spezalisaziuns tl ciamp dla musiga corala y/o dla composiziun y/o dla musiga sacra y/o dla liturgia): Annelies Oberschmied (dirighënta, dozënta, ciantarina, diplom universitar de musiga sacra), Josef Sagmeister (diretur dla „Kirchenmusikschule“ da Porsenú, dirighënt, componist, diplom universitar de musiga sacra, stüdi de composiziun), Konrad Tavella (dirighënt, componist, musicologh, dozënt, diplom de composiziun) y André Comploi (dirighënt, musicologh, diplom dl conservatorium de musiga sacra, editur de publicaziuns musicales).

Davagné á Manuel Schuen al pröm post, Iarone Chizzali y

Sentada Generala dla ULVB

Tl scomenciamënt dl Ann Nü él indô gnü organisé la sentada generala dla Uniun di Ladins dla Val Badia, che á rapresenté na bona ocajiun por düc i mëmbri da aldí concretamënter porsura ci che é gnü realisé tl ann passé y da conësce le program y l’ativité che le Consëi se á tut dant da porté inant por le 2019.

Plata Internet, social networks y documentaziun fotografica

La plata internet, fontana d’informaziun sura l’Uniun, sües publicaziuns, sües manifestaziuns y sü proiec se á damané n’atenziun particolara y ajornamënc tresfora. Adöm cun la plata internet, él ince gnü ajorná y laurá fora inant i atri i social networks.

Le ciantun dla Uniun

Tl foliet “La Usc di Ladins” él gnü publiché informaziuns che reverda les publicaziuns, i proiec y les manifestaziuns metüdes a jí dala Uniun di Ladins dla Val Badia y ince la storia dla Uniun, por fá conësce damí chësta assoziaziun che á fat y fej inant tröp por la jënt dla valada.

PULS ladin

La Uniun s’á anuzé ince tratan chësc ann dl software www.monday.com por gestí süa ativité y porchël él gnü cumpré inant la lizënza. Al è ince gnü porté inant a livel interladin cun le fin de  cherié na miú sinergia y colauraziun anter les Uniuns di Ladins y sü partners, “Puls Ladin” é n board che pormët da alisiré le laur, da le rend trasparënt y da anuzé les forzes y le potenzial ladin. Cina sëgn fej pert la Uniun Ladins dla Val Badia, Ampëz, Fodom, Gherdëna, le Istitut Ciasa de Jan y le Istitut Ladin Micurá de Rü.

1) Cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” (2018)

41ejima ediziun. Al é gnü dé fora ince en chësc ann la cronica dla valada, che é na testemonianza tl presënt y tl dagní dla vita di paisc y dla jënt dla Val Badia. An á ciaré da mioré inant la cualité dla publicaziun, por che ara restes na opera de informaziun importanta y de documentaziun storica por tröpes porsones interessades ala vita dla valada y de sü paisc cun süa jënt. Le proiet se á damané n gran impëgn y tröp tëmp da pert di volontars dla Uniun, di cronisć, dl grafich, di redadus, y é le früt dla bona colauraziun anter i rapresentanc dles uniuns y dles istituziuns di paisc. Le “Sas dla Crusc” é gnü dé fora cun 716 plates, realisades da 12 cronisć y cronistes. La cronaca é gnüda portada fora por les ciases.

2) Ajënda da scora: 2018/2019

Ince por l’ann de scora 2018/19 él gnü arjigné ca n’ajënda de scora por i mituns dla scora elementara cun cun tesć (stories, jüc y rimes) por ladin y ilustraziuns de Gabi Mutschlechner y Sofia Triggiano en colauraziun cun Marameolab.
 

3) Schedes de parores (2018)

Al é gnü porté inant le proiet de schedes ilustrades cun massaries de mistiers desvalis y al é gnü injunté schedes nöies. Insciö án orü porté ite tl lingaz ladin la terminologia tecnica y i inoms ladins spezifichs por les massaries. Les schedes reverda chisc mistiers: le tistler, le moler, l’idraulicher, l’eletrizist. Chësc proiet é gnü metü a jí en colauraziun cun le “LVH/APA” da Bornech. Por na chestiun de continuité él gnü inciarié le stüde de grafica Marameolab da daidé para a chësc proiet.

4) Mapa por la preparaziun ala Pröma Santa Comuniun (2018)

Les mapes por la preparaziun ala Pröma Santa Comuniun, sciöche ince por la Crejima é dagnora gnüdes dades fora dala Uniun di Ladins. Dal momënt che ares é rovades, él gnü arjigné ca dui libri nüs, sön la basa dl material dla Diozeja da Balsan, cun tesc por ladin, talian y todësch. Ares é caraterisades da na iesta grafica nöia y da n conzet de contignü plü ajorné. 

5) Sföi de Jeunn (2018)

En ocajiun dla prozesciun de Jeunn, che vëgn a se le dé vigni trëi agn, á la Uniun di Ladins dé fora n pice liber che dess acompagné i pelegrins. Chësta publicaziun é le früt dla colauraziun cun l’Istitut Ladin “Micurá de Rü”; Paolo Anvidalfarëi se á cruzié dl conzept grafich.

6) Le planët da mile corusc (2018)

Chësta storia por mituns, scrita y ilustrada da Veronica Irsara, spliga cun tröpa fantasia sciöche i mituns vëgn al monn. La publicaziun é adatada ince por i mituns da scora y por la promoziun dla letöra tl lingaz ladin. Ci che caraterisëia visualmënter le liber é i dessëgns y les plates dai corusc stersc.

7) Publicaziun Ursin (2018)

Chësc liber por mituns é n liber fora dla seria de “Flurina” y le test é l’adatamënt döt en rima da pert de Pio Baldissera dla storia rumancia de Selina Chönz. Les illustraziuns é gnüdes mantignides chëres originales de Alois Carigiet. Tres chësta publicaziun án orü sotrissé le liam linguistich cun i Grijuns.

8) Conësceste la Val Badia? Concurs a quiz por les scores (2018)

Por trá ite deplü les scores tl’ativité dla Uniun di Ladins él gnü metü a jí n concurs a quiz tles scores che á scöche obietif la trasmisciun dles conescënzes geografiches, storiches y culturales dla Val Badia. Ara se trata de n liber informatif sön le model de “Kennst du deine Heimat?” 

1) Presentaziun dl e-book “Mies prömes parores”(2018)

Sön la basa dla publicaziun “Mies prömes parores”, che é gnüda dada fora l’ann 2013, él gnü lauré fora na aplicaziun e-paper online por podëi adoré le glossar ilustré ince sön i computers, smartphones y i tablets. 

2) Concurs composiziuns por Cors (2018)

Por arichí la terza publicaziun dla seria “Cianté ladin en compagnia”, che gnará fora tl 2019 y che curiará döt le repertore dl cianté coral te dlijia, él gnü metü a jí n concurs por la composiziun de n toch de musiga por cors. Na comisciun metüda adöm da esperc dla musiga á assegné i pesc (pröm pest: “Mëssa Ladina” de Manuel Schuen; secundo pest: nia dé; terzo pest: Agnel de Dî de Andrea Tasser / “Gloria a Dî y pesc söla tera” de Iarone Chizzali) y á chirí fora les composiziun plü adatada da publiché. Por la publicaziun él gnü chirí fora chisc toc:

1. “Sant Ujöp da Oies”, de Ludwig Rindler

2. “Maria, löm dal monn”, de Ludwig Rindler

3. “Agnel de Dî”, de Andrea Tasser 

4. “Tüa parora é speranza”, de Andrea Tasser

5. “A Santa Lizia”, de Matthäus Crepaz

6. “Mëssa Ladina” (Kyrie, Sant, Agnus), de Manuel Schuen

7. “Gloria a Dî y pesc söla tera”, de Iarone Chizzali

8. “Tüa parora é speranza”, de Iarone Chizzali

Matinée culturala (2018)

En Lönesc de Pasca, ai 2 d’aurí 2018, él gnü metü a jí la matinée culturala a San Martin de Tor en colauraziun cun l’Istitut Ladin “Micurá de Rü”. L’evënt é gnü abelí dala musiga dl trio jazz “The Placid Notes”, metü adöm da Lucia Kastlunger, Markus Olsacher y da Jürgen Niederwanger. Por l’ocajiun él gnü arjigné n bufé de liagnes blances y üs da Pasca cun dic ladins por na cufada. Intratan chësta manifestaziun él ince gnü promoiü la venüda de libri tl lingaz ladin tres le marcé de libri. Na lerch ampla á ciafé i mituns dilan a n laboratore cun ativités desvalies da pert dl “Marameolab”, che ti á dé la poscibilité ai mituns da jí a completé creativamënter n liber dal protagonist “BerbaÜ”. 

Pelegrinaje a Oies (2018)

Sciöche vigni ann él ince en chësc ann gnü organisé adöm ala Union Generela di Ladins dla Dolomites le pelegrinaje a Oies, n evënt interladin, che ti á dé l’ocajiun ai ladins dles cinch valades da ruvé adöm y da se incunté te n contest religius. 

Marce da Nadé (2018)

Le marcé da Nadé, che é gnü tigní ai 2 de dezëmber 2018 a “La Spona” tla zona artijanala da Pidrô, á rapresenté na buna ocajiun por fá conësce y vëne i libri dl’Uniun di Ladins. En chësta ocajiun él gnü presenté trëi publicaziuns nöies por mituns: “Le planët dai mile crusc” de Veronica Irsara, l’adatamënt tl badiot da pert de Pio Baldissera dl test rumanc “Ursin” y la traduziun badiota dl’opera conesciüda de Wilhelm Busch “Max und Moritz”, dal titul “Pire y Paul”. A arichí chësta presentaziun é sté l’intervënt de Silvia Liotto, che á fat divertí i mituns y les mitans presënc cun le personaje dl clown “Merendina”.

Sentada Generala dla ULVB (2018)

Tl scomenciamënt dl Ann Nü él indô gnü organisé la sentada generala dla Uniun di Ladins dla Val Badia, che á rapresenté na bona ocajiun por düc i mëmbri da aldí concretamënter porsura ci che é gnü realisé tl ann passé y da conësce le program y l’ativité che le Consëi se á tut dant da porté inant por le 2018.

Plata Internet, social networks y documentaziun fotografica

La plata internet, fontana d’informaziun sura l’Uniun, sües publicaziuns, sües manifestaziuns y sü proiec se á damané n’atenziun particolara y ajornamënc tresfora. Adöm cun la plata internet, él ince gnü ajorná y laurá fora inant i atri i social networks.

Le ciantun dla Uniun

Tl foliet “La Usc di Ladins” él gnü publiché informaziuns che reverda les publicaziuns, i proiec y les manifestaziuns metüdes a jí dala Uniun di Ladins dla Val Badia y ince la storia dla Uniun, por fá conësce damí chësta assoziaziun che á fat y fej inant tröp por la jënt dla valada.

Computer y programs 

La Uniun se anuzará inant dl software www.monday.com por gestí süa ativité y porchël sarál da cumpré inant la lizënza. Por la publicaziun “Cianté ladin III” sarál da arjigné n computer cun le software por podëi scrí jö les notes tl dërt format.

1) Cronica dla Val Badia Sas dla Crusc: 40ejima ediziun
Al é gnü realisé la 40ejima ediziun dl Sas dla Crusc. Chësta publicaziun á na importanza unica sciöche documentaziun dl presënt y dl dagní dla vita di paisc y dla jënt dla Val Badia. La novité de chësta ediziun é le conzet grafich nü dla publicaziun, realisé dal stüde grafich Mut da Balsan, che á mudé tröp da n punt de odüda visif y cualitatif. Le Sas dla Crusc é gnü dé fora cun 686 plates, realisades da 12 cronisć/cronistes. La cronica é gnüda portada fora por les ciases da Robert Burchia da La Ila.

2) Ajënda da scora: 2017/2018
Ince por l’ann de scora 2017/18 él gnü arjigné ca l’Ajënda da scora cun i dessëgns y i jüc de Sofia Triggiano y Gabi Mutschlechner, cun le tema Tiers dla tera. L’ajënda ti é gnüda partida fora a düc i scolars y a dötes les scolares dles scores elementares dla Val Badia y a sü maestri y sües maestres.
 

3) Cianties de dlijia y rimes incëria: liber de poesies de Tone Gasser
La Uniun á dé fora n liber de poesies de Tone Gasser. Ara se trata de na racoiüda de bëgn 200 composiziuns religioses y profanes che l’autur á scrit ti ultims agn cun dessëgn dl artist Lois Irsara.
 

4) Publicaziun Pire y Paul
Al é gnü dé fora danü le liber Pire y Paul: set bertes de dui de ri mituns, na traduziun de Giuvani Pescollderungg dal original Max und Moritz de Wilhelm Busch, che é gnüda dada fora por le pröm iade dala Uniun di Ladins dl 1977. Le debojëgn da restampé le liber é gnü a se le dé deache al gnô tres indô damané do esemplars, che ê baldi rová. Insciö á Giuvani Pescollderungg adaté le test ala grafia atuala dl ladin dla Val Badia, acioche le liber pois ince gní adoré tles scores. La publicaziun á ince ciafé na grafica nöia, cun i dessëgns a corusc y n format maiú. 
 

5) Calënder d’Advënt
En chësc ann á la Uniun di Ladins mené fora n calënder d’Advënt particolar. Iadô vigni finestra se ascognôl na parora che formâ spo ala fin dl Advënt na aodanza da Nadé. Ciamo da ciafé sön le calënder é n valgönes publicaziuns y n invit a les cumpré sura la biblioteca o le online shop dl Istitut Ladin Micurá de Rü. Le calënder é gnü realisé dal stüde grafich KLASS BÜRO da Hamburg. 

6) Perieres por mituns: Racoiüda de oraziuns por
La Uniun ti dá n gran pëis ala publicaziun de libri por mituns y families, insciö vëgnel fora prësc vigni ann val’ liber de stories por i mëndri. La ULVB, adöm ala Diozeja da Balsan-Porsenú, á implí le ciamp religius en cunt de chësc publich cun la lada de oraziuns ladines adatades ales families ladines che vëgn acompagnades fora por les festivites dl ann de dlijia.

7) E-book Mies prömes parores
Do le suzes dla publicaziun Mies prömes parores, en colaboraziun cun le Istitut Ladin Micurá de Rü, él gnü porté inant y ultimé i laurs por la programaziun dl e-book cun jüc. N stromënt didatich de gran valüta por scores y amanc dl lingaz ladin. La presentaziun é preodüda por merz 2018.

La Uniun di Ladins Val Badia adöm cun les atres uniuns ladines y cun a ce la Union Generela di Ladins dla Dolomites á tut pert ai “8. Neudrossenfelder Europa-Tage” dai 19. ai 21.05.17 a Neudrossenfeld (Oberfranken). En chësc ann ê la manifestaziun dedicada ai Ladins dles Dolomites sot al titul “Ladin – mantenì la tradizion, la cultura y curé la rujeneda ladina”. Tl cheder de chësc evënt á la Uniun tut pert al colloquium, la pert plü scientifica dla manifestaziun, olache deplü esperc á porté dant referac sön la realté ladina. Implü él gnü metü sö bancareles da pert de istituziuns culturales y uniuns ladines, por lascé odëi le teritore ladin y por lascé ciarcé i produc ladins. 

1) Matinée culturala
Sciöche vigni ann organisëia la Uniun na matiné culturala, le Lönesc de Pasca a San Martin de Tor. En chësc ann él ince gnü presenté la publicaziun nöia de Tone Gasser, a chëra che tröpes porsones á tut pert. La presentaziun é gnüda abelida dal cor de dlijia da San Martin de Tor y da n grup de mituns y mitans. Do l’aplaus gran y mirité, é la manifestaziun jüda inant cun les notes blues y swing dl grup musical ”Nik Lee and the Marcos”. I presënc á podü se mangé na liagna blancia y ciarcé n bun gote de vin, n süch de pom, na bira de formënt o la bira ladina, abelida da pilores fora dla storia y cultura ladina y dai dessëgns de Manuel Riz. Sön le pice marcé di libri él ince sté da ciafé le liber nü de Tone, adöm ales atres publicaziuns dla Uniun Ladins Val Badia. Tratan la festa él, sciöche da tradiziun, sambëgn gnü cufé cun portaüs abelis da dic ladins da rí. La matiné é dagnora na bela ocajiun da sté en compagnia, te chëra che cultura y aurela cörta se coliëia y cheriëia insciö na atmosfera da sté saurí.
 

2) Pelegrinaje ladin sö Oies
Le pelegrinaje di ladins de dötes les 5 valades é indô gnü metü a jí y tröc é rová adalerch por la prozesciun y la mëssa sö Oies. La mëssa é gnüda ciantada dal cor de dlijia da Reba. Les uniuns se á cruzié da li dant les staziuns, supliches y letöres intartan la santa mëssa.
 

 3) Cianté ladin en compagnia
Tl 2015 á la Uniun metü a jí por le pröm iade la manifestaziun Cianté ladin en compagnia tla ostaria Sotrú a La Pli. Le gran suzes y l’interes por chësc evënt á sburlé la Uniun da tigní ite chësc termin ince por i agn che vëgn. Insciö él gnü organisé tl ann 2016 la medema manifestaziun tla ostaria Tasser a San Martin de Tor y en chësc ann tla ostaria Alpenrose a La Val. Le cor dles ëres da La Val sot ala direziun de Konrad Tavella á daidé cianté zacontan de cianties fora dla publicaziun Cianté en compagnia. 
 

 4) Marce da Nadé
La pröma domënia d’Advënt unse tut pert al tradizional Marcé di libri de La Spona a Pidrô olache i un podü mëte fora y presenté al publich les publicaziuns dla Uniun. I se un cruzié dla promoziun dl event che inviëia a ji a ciaré al salf protezioné. Tröpa é stada la jënt y gran l’interes por les publicaziuns nöies y vedles.

1) Program de faturaziun
Le sistem de faturaziun che an adorâ cina da püch ê superé y comportâ n gran laur da tigní i cunc sciöche ince por la preventivaziun y l’inventar. Por chësta rajun él gnü arjigné ca n sistem nü, a na manira che le responsabl sides plü lëde da manajé les chestiuns de contabilité tres internet, impormeton insciö da lauré da döt le monn. Tres la tecnologia CLOUD unse insciö ince plü segurëza cuntra na pordüda de dac.
 

2) Facebook
Le profil facebook dla Uniun é gnü atualisé tresfora. Sciöche stromënt de presentaziun, informaziun y reclamisaziun dles manifestaziuns, publicaziuns y scomenciadies ál n’importanza fondamentala y se daman tröpa cura y laur. 
 

3) Sistem de Newsletter
Internamënter se unse fat y ajorné le sistem de newsletter. Te chësta manira podunse arjunje i scric ite y i simpatisanc dla Uniun tres mails. Indöt unse söi 200 aboná.
 

4) Lëtra ai mëmbri y nia tres La Usc di Ladins
Por aumenté i iscric ala Uniun unse fat n’aziun tres i aboná ala Usc di Ladins dla Val Badia. Chësta á dantadöt n valur simbolich, por desmostré che la Uniun é presënta, mo sciöche an á ince odü él ste n gran increment tles iscriziuns y rovun tres plü daimpro ai 100 iscric.
 

5) Archif documënc online
Por alisiré le laur di aconsiadus/dles aconsiadësses él gnü arjigné ca n archif online sön la plataforma dropbox cun düc i documënc che reverda la Uniun. Vignun/vignöna á insciö n azes personal ala documentaziun, zënza messëi se sposté.

Chësc é dantadöt n gran aiüt por le secreter, che ciafa chiló i estrac dl cunt, dotes les domandes de contribut fates ti ultims agn, statuc y documënc importanc. Tres la tecnologia CLOUD unse insciö ince plü segurëza cuntra na pordüda de dac.
 

6) Ajornamënt plata internet 
La plata internet, fontana d’informaziuns sura la Uniun y sües publicaziuns de gran importanza, é gnüda atualisada y arichida cun les publicaziun y manifestaziuns nöies. La plata internet dëida valorisé l’ativité passada, presënta y dl dagní. I un orü se daurí al publich internazional y un porchël fat les plates sön la storia di ladins y dla Uniun ince por talian, todësch y inglesc. De gran importanza é la colaboraziun cun la plata www.micura.it che se dé la poscibilité da inserí les publicaziuns dla Uniun te so online-shop.
 

7) Program de workload y gestiun di grups de laur
ldedaincö é düc plü stressá y á tres manco tëmp. Chësta é na situaziun che bele dan da n valgügn agn á comporté l’inserimënt de grups de laur al intern dl consëi dla ULVB. Insciö messun se incunté fisicamënter demanco. Por gestí y mioré la comunicaziun danter i mëmbri dl consëi, él gnü arjigné ite le program monday.com por semplifiché le workload, documenté les informaziuns y coordiné i grups de laur. Insciö po vignun ciaré tan inant che n laur é, ci domandes che é davertes y savëi ci compic che vignun á. Sce al vëgn ajorné n proiet vëgn automaticamënter informá i mëmbri dl grup tres mail o app sön le zelular.

La medema situaziun unse podü sfruté por situaziuns burocratiches sciöche domandes de contribut y terminns importanc.

1) Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“
Al gnará dé fora ince chësc ann la cronica dla valada che é na testemonianza tl presënt y tl dagní dla vita di paisc y dla jënt dla Val Badia. An ciarará da mioré inant la cualité dla publicaziun, por che ara restes n’opera de informaziun importanta por tröc y por che ara dëides ince plü inant recostruí la storia dla valada, de sü paisc y de süa jënt. Le proiet se damana n gran impëgn y tröp tëmp y é le früt dl laur di cronisć, dl grafich, de redadus, de volontars dl’Uniun y dla buna colaboraziun cun i rapresentanc dles uniuns y dles istituziuns di paisc.

2) Ajënda de scora
Ince por l’ann de scora 2016/17 gnarál arjigné ca n’ajënda de scora por i mituns dla scora elementara cun dessëgns de Gabi Mutschlechner y Sofia Triggiano y cun tesć (stories, jüc y rimes) por ladin. 

3) Sföi de ejëmpli de lëtres y mails por ladin por artejans y d'atri ofizi
Por ti jí adincuntra a dites dl artejanat y a d’atri ofizi che oress scrí por ladin o che mëss scrí por ladin y che n’á nia le tëmp da jí a se ciaré do sciöche an scrí dërt, oresson ti mëte a desposiziun modei de lëtres y e-mail da podëi tó ca por situaziuns desvalies.

4) Schedes de parores

Al gnará arjigné ca schedes ilustrades cun massaries de mistiers desvalis. An ó insciö porté ite terminologia tecnica y inoms de massaries ladins. I mistiers en chestiun foss le tistler, le mecanicher, l’idraulicher, chël che laora cun le computer y i.i.. Chësc proiet vëgn metü a jí en colaboraziun cun le LVH da Bornech.

5) Videodocumentaziun sura le turism tla Val Badia
Al vëgn realisé na videodocumentaziun sura la storia dl turism dla Val Badia. An ó insciö documenté, pian ia dai pioniers dl turism, le svilup de un di seturs de majera importanza por la valada. Le proiet gnará realisé da Werner Pescosta.

6) Consëis da fá jö
En colaboraziun cun le Fotoclub Val Badia gnarál dé fora n curs da fá jö. En pert él bele gnü arjigné ca y al gnará insciö lauré fora por la publicaziun. Al contëgn consëis pratics da fá jö cun terminologia tecnica por ladin.

7) Mapa dl Bato 
Al gnará arjigné ca ince por le Bato na mapa sciöche ara é gnüda fata por la Pröma comeniun y por la Crejima.

8) Mapa dla Crejima

La mapa dla Crejima é stada por tröc agn n stromënt de laur important por arjigné ca i mituns y les families al sacramënt. Ares é rovades y gnará insciö laurades fora danü cun le grup decanal dla valada. 

9) Sföi de ladin por hotí

Al gnará arjigné ca na publicaziun cun chëra che an oress ti pité a chi che laora cun sciori, la poscibilité de s’anuzé de parores y frases ladines da adoré tla comunicaziun cun i sciori. An oress insciö alzé fora le valur dl lingaz ladin y ti al fá conësce ince ai foresć. Al gnará ince injunté na pert de informaziun sura la storia, les istituziuns y la cultura dl post. Por realisé chësc proiet ciararán da colaboré cun les assoziaziuns turistiches y cun porsones che laora tl ambiënt dla hotelaria, 

10) Re-ediziun de Tera Ladina vol. 17 dla revista revista culturala Arunda

Le liber de fotografies y tesć publiché tl 1985 gnará dé fora danü. La publicaziun contëgn fotografies dla Ladinia y tesć. Cotan de porsones damana ciamó do chësc liber che n’é bele da agn nia plü da ciafé. La dezijiun de dé fora danü chësta publicaziun nasc sides dal orëi respogne a chësc interes sides dal orëi ti fá conësce ince ai plü jogn y a chi che ne conësc nia ciamó chësc liber, na fontana de documentaziun de momënc de vita passada che nes dëida capí da olache i gnun y sciöche nosc raiun ciarâ fora dan n valgügn dezenns.

11) Etichëtes cun caricatöres y informaziuns sura la storia y la cultura ladina sön les bozes dla bira Antonius

Do le suzes dl pröm esperimënt tl 2015, olache an á arjigné ca 3 etichëtes dessignades dal fumetist y ilustradú Manuel Riz cun informaziuns sura la storia y la cultura ladina por na ediziun limitada de bires dla dita Antonius, jarán inant cun chësc proiet, deslarian fora i argomënc tratá cun 6 etichëtes nöies. Le fin de chësc proiet é chël de fá conësce ince foradecá y a n publich nü deplü sura la storia y la cultura di ladins te na manira lisiera.

1) Matinée culturala
En Lönesc de Pasca gnarál indô metü a jí la matinée culturala. En chësta ocajiun podarán ascuté le grup Me & Marie.

2) Ciantede cun nos 2016

La manifestaziun Ciantede cun nos, sará öna dles majeres y plü importantes manifestaziuns tl 2016. Domisdé podarán aldí grups de mituns dles cin’ valades y da sëra grups de gragn, dales cin’ valades y dai Grijuns. La manifestaziun gnará organisada en colaboraziun cun l’Uniun Generela di Ladins dles Dolomites.

 3) Cianté ladin en compagnia

Le cianté deboriada é valch che plej y che l’uniun oress daidé do organisan ince tl 2016 na sëra da cianté ladin en compagnia. Do La Pli y San Martin oresson le mëte a jí te n ater paisc.

 4) Marce da Nadé

Le marcé da Nadé é na buna ocajiun por fá conësce y vëne i libri dl’Uniun. Ince en chësc ann ón le mëte a jí y ince chirí d’atres ocajiuns por promöie le laur dl’Uniun. 

1) Plata internet y social network
La plata internet, fontana d’informaziun sura l’Uniun, süa ativité y sües publicaziuns se damana n’atenziun particolara y ajornamënc tresfora. Adöm cun la plata internet gnará ince i atri i social networks ajorná y laurá fora inant.

2) Le ćiantun dla Uniun
Al gnarà publiché tres la Usc di Ladins informaziuns sura les manifestaziuns atuales y sura les publicaziuns dla Uniun mo inće sura la storia dla Uniun por fà conësce na uniun che à fat tröp mo che tröc ne conësc nia.

3) Computer, programs y aparac
Aladô di bojëgns sarál da ajorné stromënc de laur, sciöche programs de computer y aparac.

1) Cronica dla Val Badia Sas dla Crusc
Al é gnü realisé la 38ejima ediziun dl Sas dla Crusc. Chësta publicaziun á n’importanza unica sciöche documentaziun tl presënt y tl dagní dla vita di paisc y dla jënt dla Val Badia. Le Sas dla Crusc é gnü dé fora cun 654 plates, realisades da 12 cronisć/cronistes. L’impaginaziun é gnüda fata da Mario Clara y la cronica é gnüda portada fora por les ciases da Albert Daverda.

2) Ajënda da scora
Ince por l’ann de scora 2015/16 él gnü arjigné ca l’Ajënda da scora cun i dessëgns y i jüc de Sofia Triggiano y Gabi Mutschlechner, cun le tema di planëc y dl univers. L’ajënda ti é gnüda partida fora a düc i scolars y a dötes les scolares dla scora elementara y a sü maestri y sües maestres.

3) Ares de pavël
Al é gnü dé fora le liber de poesies de Elisabeth Oberbacher da Calfosch, cun i dessëgns de Maria Pezzedi y les parores danfora de Rut Bernardi. Les poesies é gnüdes metüdes te 4 capitui aladô di cater elemënc dla tera y dla vita: le füch, l’ega, la tera y l’aria. Ares descrí emoziuns y esperiënzes de vita. N valgönes dles poesies á dlungia la traduziun por talian y/o todësch.

4) Valire y i compagns dl bosch
Le liber de Valire y i compagns dl bosch, cun i dessëgns y la storia de Emil Valentini y Sofia Triggiano, cunta la storia de n möt che se perd te bosch y che incunta insciö compagns nüs che le dëida. Tl liber ciafon ince na pert cun propostes de jüc y ativités da fá te bosch, cun informaziuns y coriosités sura le bosch. La storia vëgn cuntada y les ativités vëgn descrites te cater lingac: ladin, talian, todësch y inglesc. 

5) Sföi de Jeunn 
En colaboraziun cun siur Paul Campei, él gnü dé fora le sföi de oraziuns y cianties por la prozesciun de Jeunn.

6) Pastelné cun Pia Pedevilla
En colaboraziun cun Pia Pedevilla, auturia da San Martin conesciüda lunc y lerch por süa creativité y fantasia uniches, él gnü dé fora n liber da pastelné por ladin. Tl liber ciafon idees da pastelné por döt l’ann. Le liber é gnü ponsé da Pia por les mitans y i mituns ladins lauran fora propostes da pastelné cun materiai che an á bele te ciasa y che an ciafa tla natöra chiló da nos.

7) 0616. Gustav Willeit. Selected work
La publicaziun cun fotografies dl fotograf da Corvara Gustav Willeit presënta na seleziun de fotografies di ultimi agn dl artist conesciü. Ara se trata de fotografies de contrades dolomitiches, la maiú pert tla Val Badia. Tla secunda pert dla publicaziun ciafunse ince reportajes de sü iadi fora por le monn.

1) Bira ladina
Por deslarié fora danter n publich nü informaziuns y coriosités sura la cultura y le lingaz ladin, él gnü metü a jí la scomenciadia dla Bira ladina cun la biraria da Völs, Antonius. En colaboraziun cun le fumetist fascian Manuel Riz él gnü arjigné ca les etichëtes cun dessëgns y informaziuns sura trëi argomënc: le lingaz ladin, la bandira ladina y Catarina Lanz. Te chësta ocajiun unse ince fat i cuertli de cartun dla bira ladina. Le suzes de chësta scomenciadia é sté gran y do le gran interes de tröc gnarára portada inant ince tl 2016 cun 6 etichëtes nöies. 
 

2) Mies prömes parores por zimber
Le dizionar ilustré por mituns Mies prömes parores é gnü dé fora ince por zimber dal Kulturinstitut Lusérn en colaboraziun cun l’ULVB. Le liber cun le tittul Moine earstn Börtar é la 7. verjiun de chësc liber, do dales ediziuns por badiot, gherdëna, fascian, fodom, ampezan y furlan.

1) Presentaziun dla inrescida de Susan Rubatscher sura le ladin te dlijia
Ai 15 de forá á la Uniun Ladins Val Badia daidé presentè la inrescida de Susan Rubatscher sura la presënza dl ladin te dlijia, Enrescida sun la prejenza dl ladin te gliejia tles valades ladines. En chësta ocajiun él ste deplü esperc sciöche le professur Paul Videsott, siur degan Iaco Willeit, siur Iaco Ploner, siur Eugen Runggaldier y Lois Craffonara che á tut pert y che á arichí le domisdé cun sü intervënc. Le cuartet dl cor da San Martin á abelí la presentaziun cun so bel cianté.
 

2) Ares de pavël
En ocajiun dla festa dl’ëra ai 8 de merz él gnü presenté le liber da poesies de Elisabeth Oberbacher Ares de pavël. La presentaziun é gnüda fata tl Badia Pub y al é gnü invié Rut Bernardi a baié y la balarina Maria Luise Stanghier y le percuscionist Max Castlunger a daidé festejé chësc liber. 

3) Valire y i compagns dl bosch
Le liber de Valire y i compagns dl bosch é gnü presenté en ocajiun dl festival Tera salvaria ai 31 de messé ite a Sas Dlacia a San Ciascian. I auturs Emil Valentini y Sofia Triggiano á cunté dl liber y á spo fat na tana te bosch deboriada cun i mituns. Le liber é ince gnü presenté tles biblioteches da La Ila y da Al Plan cun na gran schira de mituns rová adalerch por le liber de Valire. Dedô ái podü pastelné na marionëta dl personaje prinzipal adöm ai auturs.

4) Pastelné cun Pia Pedevilla
L’ann de ativité dl’Uniun é gnü stlüt jö cun la presentaziun dla publicaziun de Pia Pedevilla. Por l’ocajiun é rové adalerch passa 100 mituns cun geniturs. Ai á pastelné deboriada cun Pia y sües assistëntes, che á arjigné ca bele i dis denant le material, na cripele che ai á podü se tó a ciasa. A cianté él gnü le grup di jogn da San Martin cun Iarone Chizzali.

1) Matinée culturala
En ocajiun dla matinée culturala en Lönesc de Pasca, tl Istitut Ladin Micurá de Rü a San Martin de Tor él gnü invié la ciantauturia fasciana davagnadëssa dl festival SUNS y al Liet Martina Iori. Ara á tigní striné le publich cun süa usc particolara y cun sües cianties plajores se acompagnan cun la chitara.
Da Fascia adalerch él ince rové l’artist Manuel Riz por la presentaziun de so liber nü Patofies.  Tratan la manifestaziun á Emil Valentini fat na desmostraziun de sciöche al vëgn fat stampes a man cun la tecnica dla serigrafia.

Do tradiziun án podü mangé lapró liagnes blances y bëre de buna bira y cufé cun üs abelis da dic ladins.

2) Pelegrinaje ladin sö Oies
Le pelegrinaje di ladins de dötes les 5 valades é indô gnü metü a jí y tröc é rová adalerch por la prozesciun y la mëssa sö Oies. La mëssa é gnüda ciantada dal cor de dlijia da Corvara. 

3) Unverträglichkeiten y atri tiers de ciasa
i 7 d’otober á l’ULVB metü a jí la rapresentaziun teatrala de Simon Kostner. La manifestaziun é gnüda metüda a jí tl’Ostaria Posta y Simon Kostner á porté dant le monologh satirich Unverträglichkeiten y atri tiers de ciasa. 

4) Cianté ladin en compagnia  
i 7 d’otober á l’ULVB metü a jí la rapresentaziun teatrala de Simon Kostner. La manifestaziun é gnüda metüda a jí tl’Ostaria Posta y Simon Kostner á porté dant le Do le gran suzes dl cianté deboriada dl ann passé a La PLi, él indo gnü metü a jí n'incuntada por cianté en compagnia en chësc ann a San Martin, tl ostaria Dasser. Tröc apascioná dl ciante é rová adalerch por cianté deboriada cun le liber dé fora da Uniun Cianté ladin e compagnia.

5) Marcé da Nadé

La pröma domënia d’Advënt unse tut pert al Marcé di libri de La Spona a Pidrô olache i un podü mëte fora y presenté al publich les publicaziuns dla Uniun. Tröpa é stada la jënt y gran l’interes por les publicaziuns nöies y vedles.

1) Plata Internet dl sit internet
La plata internet, fontana d’informaziuns sura l’Uniun y sües publicaziuns de mascima importanza, é gnüda atualisada y arichida cun les publicaziun y manifestaziuns nöies. La plata internet dëida valorisé al mascimo l’ativité passada, presënta y dl dagní. I un orü se daurí al publich internazional y un porchël fat les plates sura la storia di ladins y dla Uniun ince por talian, todësch y inglesc.

2) Facebook 
Ince le profil facebook dla Uniun é gnü atualisé tresfora. Sciöche stromënt de presentaziun, informaziun y reclamisaziun dles manifestaziuns, publicaziuns y scomenciadies ál n’importanza fondamentala y se daman tröpa cura y laur.

3) Ciantun dla Uniun
Tres le Ciantun dla Uniun tla Usc di Ladins á l’Uniun podü comuniché y ti fá conësce a tröc l’ativité ia por l’ann.

4) Sistem de Newsletter

Internamënter unse fat n sistem de newsletter. Te chësta manira podunse arjunje i scric ite y i simpatisanc dla Uniun tres mails. Indöt unse incër 300 contac.

1) Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“
Al gnarà dè fora inće chësc ann la cronica dla valada che é na testemonianza tl presënt y tl dagnì dla vita di paîsc y dla jënt dla Val Badia. An ćiararà de mioré inant la cualité dla publicaziun, por che ara restes n’opera de informaziun importanta por tröc y por che ara dëides inće plü inant recostruì la storia dla valada, de sü paîsc y de süa jënt. Le Consëi nominarà inće en chësc ann n comitê de redaziun che daidarà ćiarè jö le laûr di cronisć.

2) Ajënda de scora por i mituns dles elementares
Inće por l’ann de scora 2014/15 gnaràl arjigné ca n’ajënda de scora por i mituns dla scora elementara cun dessëgns de Gabi Mutschlechner y cun tesć (stories, jüć y rimes) por ladin.

3) Valire y i compagns dl bosch
L’ann 2014 sarà l’ann dla publicaziun dl liber Valire y i compagns dl bosch cun dessëgns y storia de Emil Valentini. Le liber é ponsè por i mituns dla scolina y dla scora elementara.

4) Consëis da fà jö
En colaboraziun cun le Fotoclub Val Badia gnaràl dè fora n curs da fà jö. En pert él bele gnü arjigné ca y al gnarà insciö laurè fora por la publicaziun. Al contëgn consëis pratics cun terminologia tecnica por ladin.

5) Schedes de parores
Al gnarà arjigné ca schedes ilustrades cun massaries de mistiers desvalis. An ô insciö portè ite terminologia tecnica y inoms de massaries ladins. I mistiers en chestiun foss le tistler, le mecanicher, l’idraulicher, chël che laôra cun le computer y i.i.

6) Liber da ćianties y rimes ladines por pici y geniturs
Tröc geniturs jogn damana tres indô do libri o CDs cun ćianties y rimes ladines da ti ćiantè dant ai pici y da ćiantè deboriada cun ëi. Al gnarà insciö metü man de arjigné ca na publicaziun che vais adincuntra ai bojëgns de geniturs mo inće de chi che laôra cun de pici mituns, che podess ester maestres dla Ćiasa di pici y dla scolina. Le liber podess gnì arichì cun ilustraziuns

7) Liber dla familia cristiana, ediziun nöia
Le liber dè fora dan da tröc agn é inće bele venü fora da n pez. Al vëgn tres indô damanè do y porchël fóssel da arjigné ca na ediziun nöia. Le liber é ponsè por les families y dëida recordè y documentè festes y momënć importanć dla familia cristiana

1) Mies prömes parores
Tolon l’idea dal dizionar ilustré conesciü de Richard Scarry, traslatè te düć i lingac dl monn y dè fora inće por ladin dan da passa 20 agn, é l’Uniun Ladins Val Badia stada buna, cun l’aiüt dl’artista Gabi Mutschlechner, da realisé n laûr rich y frësch. Le dizionar ilustré nü é n’opera d’ert cun passa 60 dessëgns fać cun gran talënt y fantasia. Tl liber de 140 plates po mituns y geniturs ćiarè do passa 1000 parores te 4 lingac: ladin, talian, todësch y inglesc. L’ocajiun dla presentaziun sarà n’ocajiun de festa por pici y gragn y cun n valgönes sorpreses. Le liber é gnü realisé en colaboraziun cun l’Istitut Ladin „Micurà de Rü“, che dà inće fora la versciun gherdëna dl liber.

2) Ćiantè ladin en compagnia
Tl 2011 à l’Uniun Ladins Val Badia dè fora le pröm liber „Ćiantè ladin“, na racoiüda de ćianties ladines a 3 y 4 usc por cors d’ëi y d’ëres y por cors moscedà, realisada da n comitê d’esperć metü adöm da André Comploi, Bruno Rives, Iarone Chizzali y Tone Gasser. Tl 2013 à le medemo comitê d’esperć arjigné ca le liber „Ćiantè ladin en compagnia“, na racoiüda de ćianties a öna y döes usc. Cun chësc ultimo liber oress la Uniun porvè da trà sö danü le ćiantè en compagnia che é jü sot cotan ti ultimi dezenns. Al é n liber da ćianties ch’an po tó ca te scora, t’ostaria, sön munt y te zacotan de ocajiuns dla vita da vigni dé. Indöt ciàfon laìte 175 ćianties ladines, cun les notes y i acorg por n stromënt. Le liber impaginé da Stephan Ploner é gnü arichì graficamënter cun pitöres de Lois Irsara de Jan. La presentaziun sarà n’ocajiun da stè adöm y da aldì ćianties ladines y sarà na gran festa por döta la popolaziun dla valada.

1) Manifestaziuns culturales
Tres manifestaziuns culturales, plü avisa conzerć, manifestaziuns leterares y i.i. ô l’uniun sostignì auturs, ćiantauturs, artisć y profescionisć dla cultura y tl medemo tëmp arichì la vita culturala dla valada.

2) Manifestaziuns formatives y ricreatives
Cun chëstes manifestaziuns oress l’Uniun respogne a bojëgns de formaziun y cherié ocajiuns da stè adöm tl tëmp lëde. Na scomenciadia che metess adöm les döes cosses podess ester n „Sprachcafè“ por ladin. Ara se trata de incuntades por jogn, jënt da foradecà y interessà olache al vëgn baié ladin. An oress insciö cherié situaziuns informales por imparè le ladin, por fà eserzize da baié ladin se incuntan cun porsones conesciüdes o imparan a conësce porsones nöies y baian de argomënć atuai y desvalis.

 3) Manifestaziuns de promoziun
Danter les manifestaziuns fóssel inće da mëte a jì manifestaziuns de promoziun che dëida fà conësce l’ativité dl’Uniun ti tröc agn d’ativité y che dëida valorisé le gran laûr y impëgn di ultimi agn, mo inće che desleria fora l’interès da laurè deboriada te na uniun por la cultura y le lingaz dla valada. An oress inće fà conësce la Uniun y daidé fà conësce le ladin y i ladins foradecà, laoran fora le sito dl’Uniun y meton a jì scomenciadies cun d’atres assoziaziuns de Südtirol.

1) Plata internet
La plata internet é na fontana d’informaziuns sura l’Uniun y sües publicaziuns de mascima importanza y se damana porchël n’atenziun particolara che tëgnes cunt de ajornamënć de de vigni sort. Intenziun dl’Uniun é da ti dè n carater nü che dëides valorisé al mascimo l’ativitê di ultimi agn sciöche inće l’ativité presënta y dl dagnì.

2) Le ćiantun dla Uniun
Al gnarà publiché tres la Usc di Ladins informaziuns sura les manifestaziuns atuales y sura les publicaziuns dla Uniun mo inće sura la storia dla Uniun por fà conësce na uniun che à fat tröp mo che tröc ne conësc nia.

3) Restyling dl’Uniun
Por stlarì che l’Uniun n’é nia le partì y che l’Uniun ne fej nia politica mo cultura oresson laorè fora i elemënć dla comunicaziun che à daidé portè pro a chësta malintenüda.

1) Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“
La cronica por l’ann 2012 é restada anfat ai agn da denant sciöche cuantité, mo an à indô porvè dla miorè por ci che reverda la cualité. La redaziun dl dl liber é gnüda surantuta da Sara Moling y Isabella Ties; cun passa 600 plates d’articui y de fotografies nen n’él spo gnü stampè 1500 copies. I avenimënć sozedüs ti paîsc dla Val Badia é indô gnüs scrić sö y documentà avisa, dilan al impëgn di 12 cronisć de paîsc. Le liber de cronica é sciöche dagnora gnü partì fora ćiasa por ćiasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü.

2) Ajënda de scora por i mituns dles elementares
L’ajënda por l’ann 2013/2014 é gnüda abelida cun dessëgns, stories y jüć dessignà y metüs adöm dala jona Sofia Triggiano d’Al Plan. Sciöche dagnora ti é l’ajënda gnüda partida fora a düć i mituns y ai maestri dles elementares dla Val Badia i pröms dis dl ann de scora. L’ajënda é n pice liber che po ti ester d’öga ai mituns por anotaziuns y apunć de vigni sort y cun dessëgns, stories y rimes déssel acompagné i scolars dal scomenćiamënt ćina ala fin dl ann de scora.

3) Liber por mituns „Boris. Le pice ćian y sües aventöres“
Le pice liber „Boris“ é n liber por de pici mituns dè fora dala Uniun di Ladins dla Val Badia en colaboraziun cun l’Istitut Ladin „Micurà de Rü“ y le Raiun sozial da Picolin. La storia dl pice ćian é gnüda scrita da Renate Erardi y i dessëgns é gnüs fać da Karin Ploner.

4) Dizionar por mituns „Mies prömes parores - 60 dessëgns cun 1000 parores te 4 lingac"
 Cun ligrëza à le Consëi dla Uniun di ladins portè a fin le proiet dl dizionar ilustré por mituns „Mies prömes parores“, n liber rich de dessëgns, formes, corusc y parores da ćiarè, da descurì, da lì, da imparè, da confrontè, da cuntè, da soghé … Tolon l’idea dal dizionar ilustré conesciü de Richard Scarry, traslatè te düć i lingac dl monn y dè fora inće por ladin dan da passa 20 agn, é l’Uniun Ladins Val Badia stada buna, cun l’aiüt dl’artista Gabi Mutschlechner, de realisé n laûr che se presënta ćiamò plü bel co chël da dandaìa. Le dizionar ilustré nü é n’opera d’ert cun passa 60 dessëgns fać dal’artista, Gabi Mutschlechner d’Al Plan. Tl liber po mituns y geniturs ćiarè do passa 1000 parores y manires de dì te 4 lingac: ladin, talian, todësch y inglesc. Ara se trata porchël de n laûr important nia ma por ći che reverda le ladin; al é inće n stromënt cun chël che mituns y jogn po, pian ia da so lingaz dla uma, imparè plü saurì inće i atri lingac.

5) Ćiantè ladin en compagnia
Tl 2011 à la Uniun di Ladins dla Val Badia dè fora le pröm liber „Ćiantè ladin“, na racoiüda importanta de ćianties ladines a 3 y 4 usc por cors d‘ëi y d‘ëres y por cors moscedà, realisada da n comitê d‘esperć metü adöm da André Comploi, Bruno Rives, Iarone Chizzali y Tone Gasser. Tl 2013 à le medémo comitê d‘esperć sön inćiaria dla Uniun arjigné ca le liber „Ćiantè ladin en compagnia“, na racoiüda de ćianties a öna y döes usc. Cun chësc ultimo liber oress la Uniun porvè da trà sö danü le ćiantè en compagnia che é jü sot cotan ti ultimi dezenns. Al é n liber da ćianties ch’an po tó ca te scora, t‘ostaria, sön munt y te zacotan de ocajiuns dla vita da vignidé, por ćiantè y s’la dè buna en compagnia. Indöt ciàfon laìte 175 ćianties ladines, cun les notes y i acorg por n stromënt, che passenëia bun te ocajiuns de vigni sort. Le liber impaginé da Stephan Ploner é gnü arichì graficamënter cun de beles pitöres de Lois Irsara de Jan.

6) Liber „A ćiaval“ y documentar „ćiavaliers tla Val Badia“ sön DVD.
Le geograf Andrea Lanzi da Brescia laôra bele da tröc agn incà sciöche volontar pro i paurs dla Val Badia y danterite s’àl tres indô fat la bria de filmé y documentè le laûr da paur: inće al dedaincö él ćiamò paurs tla Val Badia che tëgn ćiavai, deache ai à ligrëza impara, mo inće sciöche tier da laûr. Les sorts de laûr y les ativitês che vëgn dötaurela fates cun i ćiavai é gnüdes documentades da Andrea Lanzi tl liber „A ćiaval“ y sön le DVD „ćiavaliers tla Val Badia“, trami dui publicà söl sit internet dla Uniun di Ladins dla Val Badia www.uniunladins.it

1) Curs da fà jö
Bele ala fin di agn Nonanta â la Uniun metü a jì de plü cursc da fà jö, arjignan ca tesć sön mosöra por ladin cun döta la terminologia spezifica che po gnì adorada te chësc ćiamp. Laprò â la Uniun di Ladins inće metü sö la seziun Fotoclub Val Badia che é spo do n valgügn agn deventada na uniun autonoma. Adöm cun le Fotoclub àn integrè le material che ê bele gnü adorè por i cursc metüs a jì dandaìa y an à arjigné ca n sföi por imparè da fà jö che gnarà publiché l’ann che vëgn.

2) Liber por mituns „Valire y sü compagns dl bosch“
Emil Valentini, mëmber dl Consëi dla Uniun, à intratan arjigné ca i dessëgns y i tesć por le liber da mituns „Valire y sü compagns dl bosch“ che gnarà publiché l’ann che vëgn. Ara se trata dla storia de valire, n pice müt che röia tl bosch y impara da conësce i tiers y les morvëies dla natöra che podess gnì adorè inće tles scores y scolines por sü contignüs didatics.

1) „Sonnsdemesaisciöda“. Conzert y presentaziun dla CD dl Cor Cantus Iuvenis
Sön proposta de André Comploi d’Al Plan, colauradù dla Uniun di Ladins pro de plü proieć musicai, él gnü metü a jì a San Linert de Badia la presentaziun dla CD nöia dl Cor Cantus Iuvenis da Viena en ocajiun di 10 agn d’ativité. Les ćiantarines y i ćiantarins dl cor cun de plü mëmbri ladins – sot la direziun de André Comploi d’Al Plan de Mareo – à tignì n bel conzert d’aurela cörta presentan tòć de deplü epoches, stils musicai y lingac – sambëgn inće ćianties ladines. Le conzert à metü man cun na pröma pert sacrala tla dlijia da San Linert y s‘à rové cun na pert d’aurela cörta te salf dla ćiasa Runcher.

2) „Tera Salvaria: natöra, musiga y stories“
Por le secundo iade à la Uniun di Ladins sostignì la manifestaziun „Tera Salvaria“ metüda a jì ala fin de jügn a a San Ćiascian. Cun chësta manifestaziun àn porvè de ti fà conësce la natöra y les cunties popolares a pici y gragn cun les spligaziuns di verdabosć, ćiaćes al tesur, stories y musiga che passenâ ite bun tl contest.  

 3) Incuntades di cronisć dla Val Badia
Vigni ann organisëia la Uniun öna o de plü incuntades di cronisć de paîsc por baié dl laûr fat y dla publicaziun dl liber de cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“. An prô vigni iade da odëi co ch’an po fà da miorè da ann a ann la publicaziun por la fà tres plü bela y interessanta.

4) Marćé da Nadè
Ti ultimi sis agn à la Uniun di Ladins dagnora metü a jì deboriada cun chi dla Spona da Pidrô n pice marćé da Nadè, olache la Uniun à albü l’ocajiun da mëte fora sües publicaziuns. An à dagnora inće ćiarè de mëte a jì val’ iniziativa deboriada cun i jogn dla Spona, ći che é inće garatè l’ann passè.

5) Presentaziun dl liber „Boris. Le pice ćian y sües aventöres
Ai 13 de dezëmber él gnü metü a jì la presentaziun dl liber „Boris“ tla sënta dl Istitut a San Martin de Tor. Ala manifestaziun àl tut pert cotan de porsones interessades, che ti à fat na gran ligrëza al’auturia dl liber Renate Erardi.

1) Ajornamënt dl sit internet
Por fà conësce i fins y l’ativité dla Uniun di Ladins inće tres la rëi, él gnü ajornè y laurè fora inant le sit internet dla Uniun www.uniunladins.it.
Tl 2013 él spo inće gnü metü sö de plü publicaziuns dla Uniun y documentars da podëi consulté. Le sit internet é insciö deventé tres de plü sciöche na sort de cassëta da podëi ćiarè ite ciafè de vigni sort de iuvels dla cultura ladina: films, ćianties, publicaziuns en PDF.

2) Chertes d’iscriziun ala Uniun
An à laurè fora na cherta de iscriziun nöia y n sistem nü, por che i mëmbri scrić ite ala Uniun di Ladins dla Val Badia pois se fà plü saurì da renovè l’iscriziun y le sostëgn ala Uniun, ann por ann, olach’ai ciafarà por posta le martl da inculè sö. Chësc sistem plü scer à bele atira portè n aumënt dles iscriziuns, ći che é da odëi dër positif por la Uniun.

1) Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“
 La cronica por le 2011 é restada anfat ai agn da denant sciöche cuantité, mo dessigü éra miorada por ci che reverda la cualité: cun passa 600 plates d’articui y de fotografies nen n’él gnü stampè 1500 copies. I avenimënć sozedüs ti paîsc dla Val Badia é gnüs scrić sö y documentà avisa, dilan al impëgn di 12 cronisć de paîsc. Le liber de cronica é sciöche dagnora gnü partì fora ćiasa por ćiasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü.

2) „An cunta che... Liëndes Ladines" 
Le liber „An cunta che...“, metü adöm dales maestres Lydia Zingerle (tesć) y Emma Maneschg (dessëgns), ê gnü dè fora dala Uniun di Ladins dla Val Badia dl 1985, en ocajiun dl ann di ladins. Le liber à dër plajü y é rové tanco te vigni familia dla Val Badia. Da zacotan d’agn n’êl nia plü da ciafè, ater co te val’ biblioteca y olach’al n’é nia bele gnü desfat a forza de platernè laìte. Le pice liber da cunties y liëndes ê n liber che ti plajô sides ai mituns co ai gragn, deache al contëgn stories y liëndes interessantes, scrites te na manira ch’al é dër bel da lì, cun de bi dessëgns che plej inće al dedaincö. Porchël à le Consëi dla Uniun, do da 27 agn dala pröma ediziun, orü dè fora na secunda ediziun, olach’al é gnü adatè i tesć ales normes de grafia aprovades tl 1989. Insciö po le liber inće gnì adorè te scora.

3) Ajënda de scora por i mituns dles elementares
L’ajënda por l’ann 2012/2013 é gnüda abelida cun dessëgns, stories y jüć dessignà y metüs adöm da Gabi Mutschlechner d’Al Plan. Sciöche dagnora ti é l’ajënda gnüda partida fora debann a düć i mituns y ai maestri dles elementares dla Val Badia i pröms dis dl ann de scora. L’ajënda é n pice liber che po ti ester d’öga ai mituns por anotaziuns y apunć de vigni sort y cun dessëgns, stories y rimes déssel acompagné i scolars dal scomenćiamënt ćina ala fin dl ann de scora.

4) Dal ćiamp al taì
Le geograf Andrea Lanzi da Brescia laora bele da tröc agn incà sciöche volontar pro i paurs dla Val Badia y danterite s’àl tres indô fat la bria de filmé y documentè le laûr da paur: inće al dedaincö él ćiamò paurs tla Val Badia che tëgn tiers, che coltivëia ćiamp y urć por avëi sü produć cun chi ch’ai arjigna ca de vigni sort de bunes spezialitês da mëte sön mësa. Do che la Uniun à bele dè fora dui films documentars de Andrea Lanzi (Vita da paur tla Val Badia y Testemonianzes dal monn ladin), vëgn chësc ultimo film „Dal ćiamp al taì“ publiché intant söl sit internet dla Uniun di Ladins dla Val Badia (www.uniunladins.it), adöm cun le liber cun na bela documentaziun fotografica, olache l’autur cunta dla sodesfaziun ch’an po avëi da coltivé ordöres y da podëi mëte sü produć sön mësa, impéde chi ch’an cumpra te botëghes y supermarćià.

5) Liber da ćianties y oraziuns por la prozesciun de Jeunn
Sciöche vigni ann, canch’al é la prozesciun de Jeunn à la Uniun di Ladins indô dè fora le pice sföi da ćianties y oraziuns che ti é gnü partì fora ai passa 1000 omi dla Val Badia che à tut pert al pelegrinaje. Dilan al pice liber àn tles ultimes ediziuns dla prozesciun metü man de perié feter ma plü por ladin, impéde co por talian, sciöch’al gnô fat dandaìa.

1) Liber da ćianties da ćiantè en compagnia
Do che la Uniun di Ladins à bele dè fora le liber da ćianties popolares tradizionales por cors, àra inćiarié le dirighënt Iarone Chizzali da San Martin, André Comploj d’Al Plan y le maester dla Scora de musiga Bruno Rives da cöie adöm y scrì sö les ćianties popolares che vëgn deegola ćiantades en compagnia, a öna o döes usc. Intratan él bele gnü abiné adöm sö por 100 ćianties y i tesć y les notes é en gran pert bele gnüs scrić jö sön computer. La Uniun ćiararà de dè fora le  liber da ćianties te chësc ann 2013. Laprò él inće chilò preodü de dè fora na CD cun dötes les notes da podëi stampè fora singolarmënter, por ti jì adincuntra ales esigënzes de dirighënć y maestri de scora.

2) Curs da fà jö
 Bele ala fin di agn Nonanta â la Uniun metü a jì de plü cursc da fà jö, arjignan ca tesć sön mosöra por ladin cun döta la terminologia spezifica che po gnì adorada te chësc ćiamp. Laprò â la Uniun di Ladins inće metü sö la seziun Fotoclub Val Badia che é spo do n valgügn agn deventada na uniun autonoma. Adöm cun le Fotoclub àn integrè le material che ê bele gnü adorè por i cursc metüs a jì dandaìa y an à arjigné ca n sföi por imparè da fà jö che gnarà publiché l’ann che vëgn.

3) Ediziun nöia dl „Liber dla familia cristiana“
Le „Liber dla familia cristiana“ metü adöm da siur Franz Sottara y publiché dala Uniun di Ladins vëgn tres indô damanè do. Tröpes families tol ca ion chësc liber de pinsiers, olach’ al é inće odü dant la lerch por tachè ite fotografies dles festes y di momënć plü importanć dla „familia cristiana“, sciöche le bato, la pröma comuniun, la festa da cunfermè, le matrimone y i.i. Dal momënt che le liber n’é bele da n pez nia plü da ciafè y vëgn tres indô damanè do, gnaràl dè fora na ediziun nöia.

4) Liber por mituns „Valire y sü compagns dl bosch“
Emil Valentini, mëmber dla Uniun, à intratan arjigné ca i dessëgns y i tesć por le liber da mituns „Valire y sü compagns dl bosch“ che gnarà publiché chësc l’ann che vëgn 2013. Ara se trata dla storia de valire, n pice müt che röia tl bosch y impara da conësce i tiers y les morvëies dla natöra che podess gnì adorè inće tles scores y scolines por sü contignüs didatics.

1) Presentaziun dl liber „pontins y parores“ de Teresa Palfrader
Ai 8 de merz él gnü metü a jì na sëra leterara por presentè le liber „pontins y parores“ de Teresa Palfrader da La Pli de Mareo. L’espert de leteratöra dr. Lois Craffonara à presentè l’auturia y n valgügn aspeć dla publicaziun che cöi adöm tanco dötes les poesies che la poetëssa à scrit te passa 30 agn y che é na testemonianza preziosa de n impëgn leterar lunch y apascionè. La sëra leterara à albü n bel suzès de publich y é stada na buna ocajiun por ti fà onur a Teresa Palfrader y a süa opera de gran valüta.

2) Presentaziun dl liber „ćiantè Ladin“
Ai 15 d’aurì él gnü presentè le liber „ćiantè ladin“, na racoiüda de incër 200 ćianties popolares ladines por cors a 3 o de plü usc. La presentaziun dl liber, arjigné ca cun cura y savëi da n grup d’esperć coordiné da André Comploj d’Al Plan, é gnüda metüda a jì cun la partezipaziun de bëgn 7 cors dla Val Badia y à dër plajü.

3) Incuntades di cronisć dla Val Badia
Vigni ann organisëia la Uniun öna o de plü incuntades di cronisć de paîsc por baié dl laûr fat y dla publicaziun dl liber de cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“. An prô vigni iade da odëi co ch’an po fà da miorè da ann a ann la publicaziun por la fà tres plü bela y interessanta.

4) Tera salvaria
Ai 1. de setëmber él gnü metü a jì la manifestaziun „Tera salvaria“ por families cun mituns y por jogn por jì a descorì la natöra, fajon na jita da Pederü ćina dala Capanna Alpina. Domisdé él stè i verdabosć che ti à cuntè a pici y gragn di tiers, dles plantes y dl’importanza dla natöra. Ai mituns ti él spo gnü cuntè n valgönes stories popolares da zacan, canche la jënt viô te n liam tröp plü strënt cun la natöra. Ala fin ài spo ćiamò podü odëi co ch’ara va da fà sciuroć o stromënć cun tòć de lëgn y de vigni sort d’atres cosses ch’an ciafa tla natöra. La manifestaziun é gnüda sostignida dala Uniun di Ladins tres Emil Valentini che s’à cruzié de daidé pro l’organisaziun y de cuntè les stories ai mituns fora de libri publicà dala Uniun.

5) Teater „Na cassa por dui“
I clowns y le soldà i plej ai mituns, mo inće ai gragn... Le tòch teatral „Na cassa por dui“ metü a jì cun la coordinaziun y la rejia de Simon Kostner da Corvara à albü n gran suzès tles scores elementares di paîsc dl’Alta Badia, da Calfosch ćina La Val, olache i maestri à spo tut l’ocajiun da ti splighé ai mituns i contignüs dl teater: l’importanza de valurs sciöche l’amizizia, la sinzirité y le tignì adöm danter bugn compagns.Plajü ti àl inće al publich de adulć che à podü se gode la rapresentaziun a San Linert, a Al Plan y a San Martin. L’esperiënza y le savëi dl regist, mo inće di 3 aturs, n’à lascè nia al caje. Le tòch é gnü imparè ite ala perfeziun, sciöch’an à inće podü odëi dal’atenziun dl publich tratan les rapresentaziuns. Indöt é le teater stè na bela iniziativa che é gnüda odüda sciöche val’ de nü tla Val Badia, olach’an é por le plü ausà ai teatri da rì popolars tradizionai.Important pro l’iniziativa metüda a jì dala Uniun di Ladins é inće stè le sostëgn di Comuns dlaVal Badia, dl Istitut Ladin y dl’Intendënza ladina. 

6) Marćé da Nadè
Ti ultimi sis agn à la Uniun di Ladins dagnora metü a jì deboriada cun chi dla Spona da Pidrô n pice marcé da Nadè, olache la Uniun à albü l’ocajiun da mëte fora sües publicaziuns. An à dagnora inće ćiarè de mëte a jì val’ iniziativa deboriada cun i jogn dla Spona, ći che é inće garatè l’ann passè.

7) Presentaziun dl liber „An cunta che...“
Ai 21 de dezëmber, püch dan Nadè él gnü metü a jì la presentaziun dl liber „An cunta che... Liëndes ladines“ tla sënta dl Istitut a San Martin de Tor. Carlo Suani à presentè en cört le liber da cunties y liëndes, jon ite sön l’importanza y la valüta di contignüs, la maestra Annamaria Chizzali à lit dant val’ storia y les döes Ganes, Marlene Schuen y Maria Moling, à abelì döta la manifestaziun cun sües melodies che passenâ ite bun tl contest. Hilda Pizzinini à splighé l’importanza dles cunties popolares dandaìa y al dedaincö. La manifestaziun à albü n bel suzès de publich y à daidé stlü jö bun l’ann d’ativité 2012.

1) Ajornamënt dl sit internet
Por fà conësce i fins y l’ativité dla Uniun di Ladins inće tres la rëi, él gnü ajornè y laurè fora inant le sit internet dla Uniun www.uniunladins.it. Tl 2012 àn inće lascè digitalisé les prömes registraziuns dl Cor Jepele Frontull di agn Setanta y les à publicades söl sit internet dla Uniun. Les ćianties che ê sön LP foss scenò bunamënter gnüdes desmentiades ia; insciö vëgnel conservè y slarié fora a n publich lerch chisc iuvels importanć por la cultura dla Val Badia y di ladins. 

2) Chertes d’iscriziun ala Uniun
An à laurè fora na cherta de iscriziun nöia y n sistem nü, por che i mëmbri scrić ite ala Uniun di Ladins dla Val Badia pois se fà plü saurì da renovè l’iscriziun y le sostëgn ala Uniun, ann por ann, olach’ai ciafarà por posta le martl da inculè sö. Chësc sistem plü scer à bele atira portè n aumënt dles iscriziuns, ći che é da odëi dër positif por la Uniun.

I mëmbri dl Consëi s’à abiné regolarmënter por invié ia l’ativité y se partì sö i laûrs por portè a fin i tröc  proieć realisà cun ligrëza y impëgn dala Uniun.

1) Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“
La cronica por le 2010 é restada feter anfat ai agn da denant por ći che reverda le numer dles plates, mo dessigü éra miorada por ći che reverda la cualité: cun passa 600 plates d’articui y de fotografies nen n’él gnü stampè 1500 copies. I avenimënć sozedüs ti paîsc dla Val Badia é gnüs scrić sö y documentà avisa, dilan al impëgn di 12 cronisć de paîsc. Le liber de cronica é indô gnü partì fora ćiasa por ćiasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü.

2) Ajënda de scora por i mituns dles elementares
L’ajënda por l’ann 2011/2012 é gnüda abelida cun dessëgns, stories y jüć dessignà y metüs adöm da Gabi Mutschlechner d’Al Plan. Sciöche bele da passa 10 agn incà ti é l’ajënda gnüda partida fora debann a düć i mituns y ai maestri dles elementares dla Val Badia i pröms dis dl ann de scora. L’ajënda é n pice liber che po ti ester d’öga ai mituns por anotaziuns y apunć de vigni sort y cun dessëgns, stories y rimes déssel acompagné i scolars dal scomenćiamënt ćina ala fin dl ann de scora.

3) Ćiantè ladin - Racoiüda de ćianties dla Val Badia por cors a de plü usc
Conscidran l’importanza dl ćiantè tl lingaz dla uma, él gnü coiü adöm, scrit jö y ordiné la gran pert dles ćianties tradizionales dla Val Badia. André Comploi, Iarone Chizzali, Bruno Rives, Tone Gasser y Stephan Ploner, che à tröpa esperiënza y competënza por ći che reverda la musiga y i tesć de ćianties ladines, à laurè cater agn pro chësc proiet. Ala fin àn podü publiché le pröm liber cun na racoiüda de passa 250 ćianties cun notes por cors a de plü usc. Y por che i dirighënć y i ćiantarins se fejes plü saurì él gnü injuntè pormez na CD cun dötes les ćianties te n format PDF da podëi stampè fora öna al iade sön plates singoles. Insciö ne mëss i ćiantarins nia tigní le liber plütosc posòch tla man.

4) Pontins y parores - poesies de Teresa Palfrader y dessëgns de Franz Kehrer
Le liber nü „pontins y parores“ contëgn na bela racoiüda de poesies de Teresa Palfrader, auturia da La Pli de Mareo, scrites danter le 1980 y le 2010. Tl liber n’eres nia arcunciades cronologicamënter, mo do cin perts. Cin dessëgns dl artist conesciü Franz Kehrer é metüs pormez ai capitui. Val’ poesia à la traduziun tl talian y/o tl todësch fata dal’auturia. Döes é les poesies todësces cun la traduziun por ladin. Le lingaz é ladin mareo ćiarè jö dal dr. Lois Craffonara. Le contignü dles poesies à da fà cun le vire da vigni dé, cun le monn da paur y l’ambiënt de paîsc, cun l’ester ëra al dedaincö y cun i monns che vignun/vignöna de nos cheriëia te süa imaginaziun. Le liber gnarà presentè, en ocajiun de n domisdé o de na sëra leterara che gnarà metüda a jì da d’aisciöda dl 2012.

1) Liber da stories y liëndes „An cunta che...“
Al é gnü scrit jö danü, y do les regoles d’ortografia nöies, i tesć dl liber da stories y liëndes tröp conesciü „An cunta che...“. Le liber che é bele rové da tröc agn gnarà spo publiché te na ediziun nöia dl 2012.

2) Liber por mituns „Valire y i compagns dl bosch“
Sön proposta de Emil Valentini oresson dè fora n liber nü y original por mituns. Na pert di dessëgns é bele arjignada. Le liber gnarà rové y publiché tl 2012.

3) Liber sura la storia dl paîsc da La Ila
Sön proposta dl diretur de scora en ponsiun, Edi Crazzolara, à la Uniun di Ladins laurè inant söl manoscrit sura la storia dl paîsc da La Ila, metü adöm da Franz Pizzinini de Micurà y completè da Edi Crazzolara. Canche le liber gnarà aratè madü por la stampa, se cruziarà la Uniun dl publiché.

4) Publicaziun de n DVD sura la liënda de Fanes
Dan da zacotan d’agn â la Uniun di Ladins lascè fà na multivijiun cun diapositives, dessëgns, musighes y tesć sura la liënda de Dolasila y di pröms abitanć de Fanes. La multivijiun analogica te trëi lingac (ladin, talian y todësch), realisada inlaôta da Heinz Kostner y Claudio Poli é intratan gnüda digitalisada y gnarà publicada sön DVD, tres chël ch’ara jarà da avëi na miù difujiun de chësc iuvel ch’al paia la mëia da conservè!

1) Matinée culturala
Ti ultimi agn à la Uniun di Ladins dla Val Badia metü a jì le lönesc de Pasca na matinée culturala, olach’al é gnü presentè y metü fora libri, tignì mostres de üs da Pasca y insigné da crazè üs y metü a jì gares da cufé. Dilan inće a na cornisc musicala da plajëi é la manifestaziun dagnora garatada dër bun: ara à da öna na pert daidé tignì sö la tradiziun da intënje y crazè üs y da cufé, dal’atra él gnü trat ite n gröm de porsones, jones y manco jones, a chëres ch’al ti à salpü bel da tó pert.

2) Musical Cuntra Löm
Danter i 7 y i 16 d’aurì 2011 él gnü tignì sis rapresentaziuns dl musical „Cuntra löm“, n proiet invié ia dal Sorvisc ai Jogn dla Val Badia en colaboraziun cun d’atres uniuns y istituziuns dla valada; danter chëstes él inće stè la Uniun di Ladins dla Val Badia che à sostignì l’iniziativa.
Passa 50 jogn y jones da döta la valada à tut pert al proiet, meton bele man cun les proes de dezëmber dl 2010, insignà jö da porsones espertes de teater, coreografia, costüms, ćiantè y sonè. La poscibilité de fà para val’ de te’ ti à dè tröpa ligrëza y entusiasm ai jogn che à ciafè na buna ocajiun por imparè y por se mëte ala proa dan da n publich che é stè scialdi numerus pro vignöna dles rapresentaziuns.

3) Ann Internazional dl Bosch.
Mostra de retrać, referać y presentaziun de döes brosciüres.
Ai 13 de mà 2011 à la Uniun di Ladins metü a jì, en colaboraziun cun la Ćiasa dl parch a Al Plan (Ofize Parcs naturai) y l’Ispetorat forestal da Bornech, na sëra cun de plü referać söla tematica dl bosch. Danter i reladus êl Gottlieb Moling, Renato Sascor y le prof. Ernst-Detlef Schulze dl Max-Planck Institut da Jena. Te chësta ocajiun él spo inće gnü presentè döes de pices brosciüres por ladin söl bosch: „Le bosch de Südtirol“ y „Les sorts de bosć naturai te Südtirol“. La manifestaziun che é gnüda tignida tl salf dles manifestaziuns dl Istitut Ladin a San Martin à albü valgamia tröp suzès. 
En concomitënza a chësta manifestaziun él gnü metü fora tla Ćiasa dl parch a Al Plan dessëgns dl’artista Roswitha Asche (1938-2006) . La mostra döra dai 10.05 – 30.06.2011.

4) Incuntades di cronisć dla Val Badia
Vigni ann organisëia la Uniun öna o de plü incuntades di cronisć por baié dl laûr che vëgn fat y publiché tl liber de cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“ y por odëi co che ara jiss da miorè da ann a ann la publicaziun.

5) Mostra dles publicaziuns y marćé dl liber
Sciöche bele i ultimi trëi agn à la Uniun di Ladins indô metü a jì deboriada cun chi dla Spona da Pidrô n pice marćé da Nadè, olache la Uniun à albü l’ocajiun da mëte fora sües publicaziuns. An à dagnora inće ćiarè de mëte a jì val’ iniziativa deboriada cun i jogn dla Spona, ći che é inće garatè. En chësc ann àn spo inće metü a jì n marće dl liber cun conzert da Nadè deboriada cun l’Istitut Ladin „Micurà de Rü“.

1) Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc” 
La cronica por le 2008 y 2009 é restada anfat ai agn da denant sciöche cuantité, mo dessigü éra miorada por ci che reverda la cualité: cun passa 600 plates d’articui y de fotografies nen n’él gnü stampè 1500 copies. I avenimënc sozedüs ti paîsc dla Val Badia é gnüs scrić sö y documentà avisa, dilan al impëgn di 12 cronisć de paîsc. Le liber de cronica é vigni ann gnü partì fora ćiasa por ćiasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü.

2) „Larjëi - 1000 anni di gestione del larice nella Valle di Lungiarü, Alto Adige”
Le stüde ambizius söi larjëis dla Val Badia cun na conscidraziun particolara de chi tla val da Lungiarü, invié ia dan da n valgügn agn dala Uniun Ladins dla Val Badia en colauraziun cun l’Istitut Max Planck da Jena, é gnü dè fora inće tla verjiun taliana. Tla Val Badia, mo inće te d’atri posć de Südtirol, â i larjëis (= bosc da lersc) na gran importanza y gnô sfrutà te n gröm de formes. Incër les viles ia y sö por les tëmples a sorëdl determinëia i larjëis inće incö ćiamò la contrada da paur tradizionala de nüsc paîsc y vêl porchël sciöche na dërta particolarité paesajistica. Por süa importanza dal punt d’odüda storich y dla contrada àn orü dè fora le liber metü adöm a cura dl mëmber dla Uniun Giovanni Mischì inće por talian.

3.) Ajënda de scora por i mituns dles elementares
L’ajënda por l’ann 2010/2011 é gnüda abelida cun dessëgns, stories y jüć dessignà y metüs adöm da Gabi Mutschlechner d’Al Plan. Sciöche bele da 10 agn incà ti é l’ajënda gnüda partida fora debann a düć i mituns y ai maestri dles elementares dla Val Badia i pröms dis dl ann de scora. L’ajënda é n pice liber che po ti ester d’öga ai mituns por anotaziuns y apunć de vigni sort y cun dessëgns, stories y rimes déssel acompagné i scolars dal scomenćiamënt ćina ala fin dl ann de scora.

4.) Roda dl monn te 80 tambürli
Le liber y la CD é gnüs metüs adöm sön la basa de n proiet musical de Max Castlunger da San Martin, cun dessëgns de Maria Pezzedi da San Ćiascian, y ponsà dantadöt por mituns bele n pü’ plü gragn, mo inće por porsones adultes. Le liber y la CD contëgn n monologh de n jonn che pëia ia dala Val Badia y roda fora por le monn, passan da n continënt al ater. Dlunch olach’al röia impàrel da conësce popolaziuns de chëres ch’al â mâ aldì cuntan da d’atri, al vëiga de vigni sort de cosses nöies, al alda le sonn de stromënć y i versc de n gröm de tiers esotics. Tla storia cùntel y baia de so iade. Sön na CD pòn ascutè la storia y i sonns che dëida descedè la fantasia tratan ch’an ti ćiara y ch’an lì le liber.

5.) Liber por la zelebraziun dla liturgia dla parora
Dal momënt ch’al é tres manco proi y ch’al sarà tres plü rî, dantadöt te nüsc paîsc, che i proi sides bugn de dì tan de mësses co dandaìa, messarà i laics bel plan mëte man de zelebrè la liturgia dla parora. Por chësc fin s’à la Uniun di Ladins surantut de dè fora n liber cun i tesć y les oraziuns. Le laûr é gnü fat da Tone Gasser da San Martin cun l’aiüt dl curat da La Val, siur Iaco Ploner. Les perts plü zities é gnüdes ciarades jö da na delegaziun di proi dla Val Badia y da siur Ulrich Fistill por cunt dl vësco.

6.) Liber por la preparaziun al Cunfermè
Tone Gasser à arjigné ca i tesć por le liber che dess daidé mituns y geniturs da s’arjigné cà al Cunfermè. Le liber che é bele gonot gnü damanè da proi y geniturs é partì sö te döes perts, öna por i geniturs y chi che arjigna cà i mituns y öna por i mituns instësc. I dessëgns, collages y grafics é gnüs fać dal’artista jona d’Al Plan Lili Cristofolini. Le liber é gnü publiché dl 2010 cun le l’aprovaziun dl Ofize de Catechesa Diozejan!

7.) Film sön DVD „Testemonianzes dal Monn Ladin“
Do le suzès dl film „Vita da paur“ che Andrea Lanzi da Brescia â realisé por cunt dla Uniun dan da n valgügn agn, él gnü tut la dezijiun de nen realisé n nü che toless ite n valgönes tematiches dles cin’ valades ladines. Daimprò ia él jü a intervisté porsones dles valades, che al incuntâ sön strada o che â diretamënter da nen fà cun les tematiches chirides fora: spëisa da paur, artejanat, agricoltöra, assoziaziuns culturales y soziales, ladinité. Le film gnarà presentè ofizialmënter de jenà dl 2011.

8.) Proverbs y dić ladins
La Uniun di Ladins s’à cruzié de cöie adöm proverbs y dić, en pert originai ladins, en pert traslatà da d’atri lingac, por vigni dé dl ann. I jogn dla Spona da Pidrô à spo arjigné cà de beles lades depëntes da mëte ite i dić y i proverbs stampà sö de pici bilieć cun dessëgns de Lili Cristofolini d’Al Plan. Dé por dé pòn spo cöie n proverb o n dit fora de scatora y le mëte soraìa por döt le dé, a na mainira ch’an pois l’avëi te vigni momënt dan dai edli.

1.) Liber da ćianties popolares tradizionales
Sön inćiaria dla Uniun di Ladins à le dirighënt Iarone Chizzali da San Martin, André Comploj d’Al Plan y le maester dla Scora de musiga Bruno Rives abiné adöm passa 200 ćianties popolares ladines. I tesć y les notes é en gran pert bele gnüs scrić jö sön computer y é mâ plü da ćiarè jö. La Uniun ćiararà de dè fora le  liber da ćianties popolares l’ann che vëgn. Laprò él inće preodü de dè fora na CD cun dötes les notes da podëi stampè fora singolarmënter, por ti jì adincuntra ales esigënzes di cors.

2.) liber sura la storia dl paîsc da La Ila
Sön proposta dl diretur de scora en ponsiun, Edi Crazzolara,à la Uniun di Ladins ćiarè jö le manoscrit sura la storia dl paîsc da La Ila, metü adöm da Franz Pizzinini de Micurà y completè da Edi Crazzolara. Canche le liber gnarà aratè madü por la stampa, se cruziarà la Uniun dl publiché.
 

3.) Publicaziun de n liber cun rimes de Tresele Palfrader y dessëgns de Franz Kehrer
Tresele Palfrader da La Pli scrì rimes da plü de 30 agn incà y ne les à ćina incö mai publicades. Ti mëisc che vëgn arà la Uniun l’ocajiun de podëi publiché les plü beles y significatives te n liber che dess gnì abelì cun dessëgns dl artist conesciü y lunc y lerch aprijé, Franz Kehrer.

4.) Publicaziun de n DVD sura la liënda de Fanes
Dan da zacotan d’agn â la Uniun di Ladins lascè fà na multivijiun cun diapositives, dessëgns, musighes y tesć sura la liënda de Dolasila y di pröms abitanć de Fanes. La multivijiun analogica te trëi lingac (ladin, talian y todësch), realisada inlaôta da Heinz Kostner y Claudio Poli é intratan gnüda digitalisada y gnarà publicada sön DVD, tres chël ch’ara jarà da avëi na miù difujiun de chësc iuvel ch’al paia la mëia da conservè!

1.) Matinée culturala
Ti ultimi dui agn à la Uniun di Ladins metü a jì le lönesc de Pasca na matinée culturala, olache al é gnü presentè y metü fora libri, tignì mostres de üs da Pasca y insigné ca crazè üs y metü a jì gares da cufé. Dilan inće a na cornisc musicala dagnora da plajëi y la manifestaziun garatada trami i iadi dër bun.

 2.) Incuntades di cronisć dla Val Badia
Vigni ann organisëia la Uniun öna o deplü incuntades di cronisć por baié dl laûr che vëgn fat y publiché tl liber de cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc” y por odëi co che ara jiss da miorè da ann a ann la publicaziun.

3.) Manifestaziun en onur de Roswitha Asche
Ai 7 d’agost 2010 à la Uniun Ladins presentè tla plaza da Seres la verjiun taliana dl „Larjëi”, n stüde ambizius söl bosch da lersc tla val da Lungiarü. Cun chësta manifestaziun àn inće orü recordè Roswitha Asche (+2006), che à fat i bi dessëgns publicà tl liber y che s’à dè jö por tröc agn cun nosta contrada da paur. La cornisc musicala é gnüda pitada da Chris Costa y compagns. 

4.) Mostra de troht y guanć da zacan
De messè dl 2010 él gnü metü a jì tl Museum Ladins Ćiastel de Tor, cun la colaboraziun de Irma Trebo, na mostra de troht, guanć da zacan y da paur dla Val Badia. L’iniziativa che gnüda metüda a jì tl ambit dl program da d’isté dl’assoziaziun Cultura da Munt ti à valgamia plajü, no ma ai foresti che é jüs a ti ćiarè al Museum, mo inće a chi da chilò che à albü l’ocajiun de odëi cotan de combinaziuns de guanć, dai plü vedli dla fin dl ’800 ćina chi che vëgn tres ćiamò vistis.

5.) Marćé da Nadè
Ti ultimi trëi agn à la Uniun di Ladins dagnora metü a jì deboriada cun chi dla Spona da Pidrô n pice marcé da Nadè, olache la Uniun à albü l’ocajiun da mëte fora sües publicaziuns. An à dagnora inće ćiarè de mëte a jì val’ iniziativa deboriada cun i jogn dla Spona, ći che é inće garatè.

1) Cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc" por l'ann 2008
La cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” por le 2008 é restada anfat ai agn da denant sciöche cuantité, mo dessigü éra miorada por ci che reverda la cualité: cun passa 600 plates d’articui y de fotografies nen n’él gnü stampè 1500 copies. I avenimënc sozedüs tratan le 2008 ti paîsc dla Val Badia é gnüs scric sö y documentà avisa, dilan al impëgn di 12 cronisc de paîsc. Le liber de cronica che é gnü fora ai pröms de mà é spo gnü partì fora ciasa por ciasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü. Chësc sorvisc de valüta garantësc vigni ann la distribuziun capilara dl liber che vëgn dër aprijé y che à por tröpes families ince n valur da coleziun.

2) „Larjëi - 1000 anni di gestione del larice nella Valle di Lungiarü, Alto Adige“
Le stüde ambizius söi larjëis dla Val Badia cun na conscidraziun particolara de chi tla val da Lungiarü, invié ia dan da n valgügn agn dala Uniun Ladins dla Val Badia en colauraziun cun l’Istitut Max Planck da Jena, é sëgn ince dan man tla verjiun taliana.

Tla Val Badia, mo ince te d’atri posc de Südtirol, â dandaia i larjëis (= bosc da lersc) na gran importanza y gnô sfrutà te n gröm de formes. Incër les viles ia y sö por les tëmples a sorëdl determinëia i larjëis ince incö ciamo la contrada da paur tradizionala de nüsc paîsc y vêl porchël sciöche na dërta particolarité paesajistica.

La storia dla jënt y la storia dl bosch ne se lascia nia despartì. Dantadöt tla contrada medievala tolô ite le bosch na posiziun importanta: ann por ann se dô i colonisadus da fà por ti tó al bosch spersa da trasformè te ciampoprè. N stromënt important por chësta ativité d’esboscamënt ê le füch, mo ince i tiers da ciasa dô so contribut important. A forza de vardè se trasformâ le bosch coi agn te na spersa cun tres manco lëgnscina a deventè na pastöra bludera y daverta. Te chisc posc se lasciâ spo de gre en gre jö colonisadus por implantè sü lüsc da paur. Chësta contrada formada dala man dla porsona (y ince dai tiers) ascogn, sce an sa da la interpretè, n archif afascinënt dl tëmp passé che nes dëida recostruì y capì la storia dl insediamënt de nüsc paîsc y la storia dles porsones che à cherié chësta contrada.

Tres l’ejëmpl di larjëis da Lugiarü mostra sö i auturs, sciöche chësta sort de bosch é nasciü y sciöch’ al gnô tl passè sfruté, por de vigni sort de fins: sciöche pastöra y pre da munt, por la ciacia, por cöie erbes da medejina y früc salvari, por le lignan y la lëgna, por borjé ciarbun, por les ês y n gröm d’ater.

3) 7 stories, 4 libri y 2 CDs cun stories por mituns
Do la publicaziun de cater libri da stories l’ann 2006, à la Uniun di Ladins ponsè da dè fora chëstes stories ince sön CD, olache ares vëgn cuntades y acompagnades da musighes y da de vigni sort de sonns. Les usc é gnüdes registrades da Hubert Pezzei y spo sonorisades da Alessandro Trebo. Les stories é beles da ascuté sides por i mituns co ince por i gragn; ares cunta dla vita da zacan y dl monn da paur de nosta valada. I motifs musicai, i versc di tiers y d’atri sonns ch’an alda iadedô descëda l’imaginaziun y la fantasia.

Le lingaz rich de espresciuns tëgn vi nosc patrimone linguistich y dëida i mituns da le surantó a da le dè inant. Indöt vëgnel cuntè set stories che döra vignöna da 12 a 20 menüc; indöt à les CDs na dorada de 52 y 42 menüc. Ascutan chëstes stories deboriada cun i mituns, y forsc ti don ince val’ spligaziun, tignunse impé la cultura dl cuntè stories. Les stories aldides da pici é na bela recordanza por döta la vita.

4) Registrazun y publicaziun dl CD „Vëia de Nadè“.
Sön proposta dl maester dla scora de musiga dla Val Badia, Bruno Rives, él gnü tut sö y publiché adöm cun l’Istitut Ladin „Micurà de Rü“ n CD nü dal titul „Vëia de Nadè“. Les cianties é gnüdes ciantades dales jones Christine y Johanna Trebo y da Maria Kostner, dötes trëi da San Martin. Le terzet „Trëi Usc“, sciöche ëres s’à metü inom, va de cer’ val cuntra tendënza ciantan por ladin impéde che por ingleje. Mo chësc fat alza fora ciamò deplü la ligrëza che ëres à cun so lingaz y la valüta che ares ti dà. Cun usc fines y sigüdes é les trëi jones bunes da trasmëte n sentimënt vì y sot che passenëia te nüsc paîsc y te nostes ciases y che dëida cherié chël’atmosfera da Nadè ch’an sënt tres demanco.

5) Sföi „Domënia“.
Da d’altonn dl 2009 à ince les ploanies dla Val Badia ciafè le sföi “Sonntag - Domenica”, arjigné ca dala Diozeja Balsan Porsenù, che ti é gnü partì fora ales families deboriada cun la “löm dla domënia”. Deache chësc sföi dess ester n aiüt por tignì alalt la domënia te nostes families, à la Uniun di Ladins dla Val Badia aratè dërt da injuntè ince la traduziun ladina y de ti pité insciö n aiüt ales families ladines che prëia y meditëia ion te so lingaz. La domënia é stada por tröc secui y é dötaurela le dé plü important te nosta cultura religiosa, acompagné da n gröm de de beles usanzes che metô plü dadî bele man cun le sonè vëies la sabeda da misdé. Ince chëstes usanzes, sc’i les tignun inant, podess nes daidé da rové ite plü saurì tl’atmosfera da festa dla domënia.

6) Ajënda de scora por i mituns dles elementares. Ann de scora 2009/2010
Cun l’aiüt de scolars y maestri à la Uniun di Ladins dla Val Badia albü l’ocajiun dè fora l’ajënda por l’ann de scora 2009/2010. I pröms dis de scora ti gnaràra partida fora a düc i mituns dles elementares dala terza tlassa inant. L’ajënda é n pice liber che po ti ester d’öga ai mituns por anotaziuns y apunc de vigni sort y cun dessëgns, stories y rimes déssel acompagné i scolars dal scomenciamënt cina ala fin dl ann de scora. I dessëgns y les stories dl’ajënda da chësc ann é gnüs arjignà ca dai mituns dla scora elementara da San Martin a chi ch’al ti va n bel dilan!

1) Liber y Cd „La roda dl monn te 80 tambürli“.
„La roda dl monn te 80 tambürli“ é n spetacul de Max Castlunger da San Martin y compagns che â dan da val’ ann albü n gran suzès tla Val Badia y te deplü posc dla Talia olach’al ê gnü portè dant. En pratica tràtel dla storia de n jonn che pëia ia dales Dolomites y röia fora por le monn passan da n continënt al ater. Indlunch conëscel cultures, musighes, stromënc y sonns nüs. L’idea dla Uniun é chëra de tó sö sön na CD le monologh de chësc jonn viandant che cunta de so iade y spliga daimproìa les musighes y i sonns. Chësta storia sön CD dess stimolè la fantasia di mituns y di jogn che l’ascuta sö. Laprò vëgnel dè fora n liber che contëgn la storia y 16 ilustraziuns dl’artista jona da San Ciascian Maria Pezzedi.

2) La liënda de Fanes sön DVD. 
Por ne lascè nia jì a perde na multivijiun sura la liënda de Fanes che ê gnüda lasciada fà dala Uniun di Ladins dan da oramai 30 agn, él gnü digitalisé les diapositives, les musighes y i tesc. La multivijiun analogica te trëi lingac (ladin, talian y todësch), realisada inlaôta da Heinz Kostner y Claudio Poli, à a chësta mainira podü gnì reportada sön n DVD, tres chël ch’ara jarà da avëi na miù difujiun de na multivijiun, che é n beliscim iuvel cultural ch’al paia la mëia da mantignì!

3) Liber por la preparaziun al Cunfermè.
Tone Gasser à arjigné ca i tesc por le liber che dess daidé mituns y geniturs da s’arjigné cà al Cunfermè. Le liber che é bele gonot gnü damanè da proi y geniturs é partì sö te döes perts, öna por i geniturs y chi che arjigna cà i mituns y öna por i mituns instësc. I dessëgns, collages y grafics é gnüs fac dal’artista jona d’Al Plan Lili Cristofolini. Le liber gnarà publiché dl 2010 cun le l’aprovaziun dl Ofize de Catechesa Diozejan!

4) Liber por la zelebraziun dla liturgia dla parora.
Dal momënt ch’al é tres manco proi y ch’al sarà tres plü rî, dantadöt te nüsc paîsc, che i proi sides bugn de dì tan de mësses co dandaìa, messarà i laics bel plan mëte man de zelebrè la liturgia dla parora. Por chësc fin s’à la Uniun di Ladins surantut de dè fora n liber cun i tesc y les oraziuns. Le laûr é gnü fat da Tone Gasser da San Martin cun l’aiüt dl curat da La Val, siur Iaco Ploner. Les perts plü zities é gnüdes ciarades jö da na delegaziun di proi dla Val Badia y da siur Ulrich Fistill por cunt dl vësco. Le liber gnarà publiché pornanche l’autorisaziun dl vësco nü sarà dan man.

1) 13 d’aurì 2009 – Matinée culturala cun la presentaziun dla traduziun dl romann „Liënda dl san sboaciun“, cufé y mostra di us
En lönesc de Pasca, ai 13 d’aurì, à la Uniun di Ladins dla Val Badia metü a jì, adöm cun l’Istitut Ladin Micurà de Rü y l’Uniun di Paurs Jogn da San Martin, na bela „Matinée Culturala“ a San Martin de Tor. Chris Costa, Ale Trebo y Max Castlunger à sonè toc fora de so repertore rock y jazz, na bela combinaziun de musiga che respidlâ n pü’ i corusc di üs da Pasca.
Carlo Suani, mëmber dla Uniun, à spo presentè la traduziun dl romann “Liënda dl san sboaciun” de Joseph Roth che é gnüda fata da Michael Moling da San Martin. Pro la manifestaziun ofiziala aldî ince le marcé di libri cun les plü beles publicaziuns dl’Uniun di Ladins, dl Istitut y dl EPL. Cherubina Moling da La Pli à metü en mostra süa bela coleziun de üs da Pasca che ëra à arjigné cà cun gran pasciun.
Sön plaza, alaleria, à i paurs jogn da San Martin intratan metü a jì la gara da cufé, olache pici y gragn s’à devertì cotan, y por parè la maiù fan y sëi, êl liagnes blances y prezes assà.

2). Incuntada di cronisc dla Val Badia.
Ai 29 de messè, él gnü tignì tla sënta dl Istitut Ladin y dles Uniuns Culturales Suracomunales a San Martin la riuniun anuala di cronisc dla Val Badia che cöi adöm y scrì sö les informaziuns che vëgn publicades tl liber de cronica “Sas dla Crusc”. Por la Uniun di Ladins che da fora le liber él stè na buna ocajiun por rengrazié i cronisc y chi che dëida de so laûr, por recordè düc chi che sostëgn l’iniziativa – l’Assessorat por la Cultura Ladina, i comuns dla Val Badia y la Cassa Raiffeisen dla Val Badia – y por baié fora n valgönes chestiuns che reverda la publicaziun. Danter l’ater él gnü recordè ciamò n iade che la publicaziun é oramai rovada al limit cun les plates – en chësc ann nen n’êl indô passè 600 – y porchël messaràn ti agn che vëgn ciarè ciamò deplü de valuté ci informaziuns mët ite y ciünes nia. Interessant fossel da ti dè plü lerch ai aspec demografics de vigni comun, ales ativitês dles aministraziuns comunales, ai seturs dl’economia, ai mudamënc tl ciamp dla religiun y dla fede, ai mudamënc dl tëmp y dles temperatöres y i.i. Dl ater vers él gnü dit da plü perts de lascè demez manifestaziuns y iniziatives che à ma püch da nen fà cun les comunitês de nüsc paîsc, sciöche por ejëmpl i concursc de “Miss Italia”...

3) Marcé da Nadè y presentaziun de 4 libri por mituns y de döes CDs da ascutè sö.
domënia, la pröma d’Advënt, él gnü tignì a Pidrô tl Salf Laûr Protezionè „La Spona“ indô le marcé da Nadè che tira adalerch vigni ann tres deplü jënt, dantadöt families cun mituns. Sön marcé tomâ tl edl dantadöt i produc d’arjila gnüs fac dai jogn d’La Spona cun l’artista Irina Tavella: copes, löms, inzenjares, cianês dl Bambin y d’atres massaries. I banc dl marcé ê implis fora scialdi da laûrs fac tl salf a Pidrô: tapec, massaries de lëgn: ciadins, copes y patüc da fà la belëita, chedri y chertes da Nadè, gherlandes d’Advënt, laûrs creatifs cun lignan vedl y ornamënc de vigni sort. Döt cant se tolô fora dër bun te n bel ambiënt olach’an podô rodè da n stond al ater y olache i artejans lezitënc dla Spona podô odëi sciöche sü produc gnô aprijà y cumprà.
Bele por le secundo ann ti él gnü dè ala Uniun di Ladins dla Val Badia na lerch da mëte fora sües publicaziuns. La novité de chësc ann ê la presentaziun de döes CDs cun stories por mituns che ti plej dessigü ince a jënt plü de tëmp. Sön chëstes CDs él set stories da aldì fora de libri bele publicà i agn passà. Les stories, gnüdes scrites en pert y adatades da Tone Gasser, vëgn cuntades da Barbara Mühlmann, Annamaria Zingerle, Bernardetta Nagler, Eduard Zingerle, Konrad Comploi, Cristina Rubatscher y Angela Castlunger. Les usc é gnüdes registrades da Hubert Pezzei deperpo che les musighes é gnüdes componüdes y aranjades da Alessandro Trebo, cherian n’atmosfera olache i mituns y i ascutadus po se vire ite tl ambiënt dles stories. Cun de vigni sort de sonns y de veres vëgnel daidé la fantasia da s’imaginé ci ch’al vëgn cuntè.

Al vëgn cuntè dl monn ladin sciöch’al ê dan da cincant’agn, di mituns che jô a vardè y a patrun, dla religiosité dla jënt dalaôta, de tiers, de stries y i.i. Le fin de chëstes stories é ince chël de portè dant la richëza d’espresciun che nosc bel lingaz à y ch’al vëgnes mantignì inant.
Por la presentaziun dles CDs che vëgn venüdes adöm cun i cater libri che alda laprò, te na scatora dessignada da Michael Moling, él gnü portè dant cun n pice teater l’ultima pert dla storia dl müsc Sabrina da pert di jogn assistis dla Spona. Le teater é dër garatè por l’impëgn di jobleri y de Konrad che i à insigné jö.

4) Presentaziun dl CD „Vëia de Nadè“.
10 de dezëmber él gnü presentè tl Istitut Ladin „Micurà de Rü“ a San Martin le CD nü dal titul „Vëia de Nadè“. Les cianties tutes sö da Christine y Johanna Trebo y da Maria Kostner, dötes trëi da San Martin, adöm cun so maéster de musiga Bruno Rives, ti é atira jüdes a cör ales passa 200 porsones rovades adalerch ala presentaziun. Les jones che formëia le terzet „Trëi Usc“ vëgn fora de families musicales por tradiziun y insciö à ince ëres dagnora albü ligrëza da ciantè, bele da piceres insö. Sciöch’al é gnü splighé tratan la presentaziun, vàres ëres der cer’ val’ n pü’ cuntra tendënza, ciantan por ladin impéde che por ingleje. Mo chësc fat alza fora ciamò deplü la ligrëza che ëres à cun so lingaz y la valüta che ares ti dà. Cun usc fines y sigüdes é les trëi jones bunes da trasmëte n sentimënt vì y sot che passenëia te nüsc paîsc y te nostes ciases y che dëida cherié chël’atmosfera da Nadè ch’an sënt tres demanco.

Le Cd „Vëia de Nadè“ contëgn 14 cianties popolares y dui toc stromentai. La maiù pert dles cianties é gnüdes scrites da Bruno Rives, che à ciafè tl grup Trëi Usc les ciantarines ideales por s composiziuns.

1) Sostëgn a grups musicai, auturs, ciantadus y d’atres uniuns
Tratan l’ann à la Uniun di Ladins sostegnì deplü iniziatives culturales metüdes a jì deboriada cun d’atres uniuns y istituziuns, insciö por ejëmpl l’Uniun dl Teater da La Val che à imparè ite y portè dant n bel toch original, en pert cun l’aiüt de regisc y aturs profescionisc.

2) Sit internet dla Uniun
Tratan le 2009 él gnü ajornè inant le sit internet www.uniunladins.it olache düc i interessà po ciafè informaziuns sura dötes les ativitês dla Uniun (publicaziuns, manifestaziuns, statut, storia dla Uniun y i.i.). Da canch’ al é gnü metü on-line la versciun nöia dl sit, de merz dl 2009, él stè passè 27.000 vijites di contegnüs.

3) Contlujiun dl’ativité 2009
De dezëmber él gnü stlüt jö l’ativité cun na riuniun ti ultims dis dl ann olach’al é gnü fat le bilanz de döt ci ch’é gnü realisé i mëisc denant. I mëmbri dla Uniun s’à incuntè regolarmënter por mëte a jì manifestaziuns y por valuté man man i tesc y les publicaziuns che é gnüdes metüdes adöm y dades fora.

1) Cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc" por l'ann 2007
La cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” por le 2007 é indô n iade chersciüda sides tla cuantité che tla cualité: cun bëgn 660 plates de articui y de fotografies n’un n’él gnü stampè indöt 1550 copies. L’ediziun dl 2008 é stada plü rica co mai d’informaziuns da lì y de retrac da podëi ciarè: i avenimënc sozedüs tratan le 2007 ti paîsc dla Val Badia é gnüs scric sö y documentà dër avisa, dilan al gran impëgn di cronisc. Le liber de cronica che é gnü fora ai pröms de ma é spo gnü partì fora ciasa por ciasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü. Chësc sorvisc de gran valüta garantësc vigni ann la distribuziun capilara dl liber che à ciafè pro tröpes families n valur da coleziun.

2) CD y sföi da cianties por mituns dal titul „Tichetitach, le milepîsc“
Tratan l’ann passè à n valgügn colaboradus dla Uniun di Ladins fat les traduziuns dal todësch de 18 cianties por mituns, pro chëres che le maéster Bruno Rives da Picolin à scrit les notes. Le sföi da cianties cun dessëgns de Martha Videsott dess acompagné le CD che é gnü tut sö cun n pice grup de mituns y mitans ince ëi insignà jö da Bruno Rives. Sön n secundo CD él spo gnü registré a pert la basa musicala de dötes les cianties a na mainira che i mituns pois tó tla man le liber y porvè da susc de ciantè impara.

3) Liber de poesies de Luciano dles Dolomites cun dessëgns de Gabi Mutschlechner
Tratan l’ann passè él gnü abiné adöm na bela compëda de poesies de Luciano Costner de Badia che vir bele da deplü agn incà defora, en sintonia cun la natöra. Dormì dormel scialdi te tablà da munt, te val’ ütia o te tenda, aladô de sciöch’al é le tëmp o dl post olach’al é canche le sorëdl va dojö. Sües poesies baia de sües esperiënzes, de porsones ch’al incunta sön tru o dla natöra che é tres süa compagna. Les poesies é gnüdes publicades te n pice liber, cun dessëgns de Gabi Mutschlechner d’Al Plan.

4) Traduziun dl romann „Liënda dl sant sboaciun“.
Do le suzès dles traduziuns de romanns tlassics tl ladin publicades ti agn passà, à la Uniun di Ladins lascè fà la traduziun dl romann „Liënda dl sant sboaciun“ (test original dl scritur Joseph Roth) da Michael Moling da San Martin. I dessëgns che paissenëia laprò é intratan gnüs fac da Hannes Pasqualini da Porsenù. Le liber bele impaginé é gnü publiché da d’aisciöda dl 2008.

5) Liber d’acompagnamënt ala pröma comuniun
Pro i sföisc por les incuntades danter geniturs, insegnanc y mituns che va ala pröma comuniun laurè fora provisoriamënter tl 2004 da Magdalena y Tone Gasser, cun i dessëgns de Manuela Dasser, él ciamò gnü injuntè les ultimes plates, aladô dles indicaziuns di proi y di insegnanc de religiun. Le sföi partì sö te döes pertes, öna por i mituns y öna por i geniturs y insegnanc che mëss arjigné cà i mituns al sacramënt dla comuniun, é spo gnü lascè stampè te süa forma definitiva. 

I sföisc é gnüs metüs te mapes da aneles stampades aposta, por podëi injuntè plates de laûr o val’ dessëgn fat dai mituns instësc.

1) Liber por la zelebraziun dla liturgia dla parora.
Dal momënt ch’al é tres manco proi y ch’al sarà tres plü rî, dantadöt te nüsc paîsc, che i proi sides bugn de dì tan de mësses co dandaìa, messarà i laics bel plan mëte man de zelebrè la liturgia dla parora. Por chësc fin s’à la Uniun di Ladins surantut de dè fora n liber cun i tesc y les oraziuns. Le laûr é gnü fat da Tone Gasser da San Martin cun l’aiüt dl curat da La Val, siur Iaco Ploner. Les perts plü zities é gnüdes ciarades jö da na delegaziun di proi dla Val Badia y da siur Ulrich Fistill por cunt dl vësco. Le liber gnarà publiché pornanche l’autorisaziun dl vësco nü sarà dan man.

2) Liber de preparaziun al Cunfermè.
Tone Gasser, mëmber dl Consëi dla Uniun, à bele arjigné ca le material por n liber de preparaziun al cunfermè che é bele gonot gnü damanè dai proi y da zacotan de geniturs. Le liber gnarà dè fora dl 2009 cun le l’aprovaziun dl Ofize de Catechesa Diozejan!

3) Versciun taliana dl liber „Larjëis“.
Le liber de Giovanni Mischì y Roswitha Asche ch’é gnü dè fora dl 2007 por todësch é intratan gnü traslatè tl talian dal colaboradù dl Ofize Parcs Naturai, Renato Sascor, y impaginé dala grafica dl Max Planck Institut da Jena. Le liber analisëia y reporta i aspec desvalis che reverda i larjëis (bosc de lersc) te nosta valada, so anuzamënt da vedlamënter incà (lignan y pastöra), süa genesa tl decurs di secui. Te chësc contest abinel ince adöm le gran partimone de nomenclatöra che s’ascogn iadedô. Le liber che contëgn za. 400 dessëgns de Roswitha Asche gnarà publiché i pröms mëisc dl 2009.

4) La liënda de Fanes sön DVD. 

Por ne lascè nia jì a perde na multivijiun sura la liënda de Fanes che ê gnüda lasciada fà dala Uniun di Ladins dan da oramai 30 agn, él gnü digitalisé les diapositives, les musighes y i tesc. La multivijiun analogica te trëi lingac (ladin, talian y todësch), realisada inlaôta da Heinz Kostner y Claudio Poli, à a chësta mainira podü gnì reportada sön n DVD, tres chël ch’ara jarà da avëi na miù difujiun de na multivijiun, che é n beliscim iuvel cultural ch’al paia la mëia da mantignì!

1) Conzert por la festa dla Uma
La domënia ai 4 de mà à la Uniun di Ladins metü a jì tla Ciasa dla Cultura a La Ila n pice conzert por la festa dla uma. Tla medéma ocajiun él ince gnü presentè la CD nöia y le pice sföi cun cianties da mituns dal titul “Tichetitach, le milepîsc”. Porchël é le cor de mituns dla Scora de Musiga che s’à por l’ocajiun metü inom “Cor Milepîsc” ince stè le protagonist dl domisdé. I mituns y les mitans insignades jö cun savëi dal maester Bruno Rives ciantè deplü toc, se moion sön palch a na mainira ch’al garatass ince na bela coreografia. I solisc che à podü mostrè döt so talënt é stà Elvis Burchia, Elena Frenademetz, Francesca Dariz y Giulia D’Urso. Tl ambit dla presentaziun él spo ince gnü premié dötes chës porsones che à a val’ mainira daidé por che la publicaziun y la CD podess garatè indortöra. Le grup de stromënc a flé insigné jö dal maester Gerhard Mohr à daidé arichì döta la manifestaziun cun n valgönes de beles melodies. Por ch’al ti savess bel ince ai pici mituns che à acompagné les umes al conzert à l’autur de teater y atur Simon Kostner portè dant n pice toch ch’al s’à studié fora por l’ocajiun y en pert ince improvisé.
Ala fin dla manifestaziun à dötes les umes ciamò podü pié do n pice ciüf sciöche sëgn de reconescënza por döt ci ch’ares fej por la familia y sciöche recort dla manifestaziun che é garatada plütosc bun.

2) Incuntada di cronisc dla Val Badia.
Le mercui ai 28 de mà, n’édema do che al é gnü fora la cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“, él gnü tignì la riuniun anuala di cronisc badioc y marôi. L’ocajiun é indô gnüda anuzada por baié dla publicaziun, al é gnü fat de vigni sort de conscidraziuns y valuté sciöche an podess fà da mioré inant la publicaziun. Al é gnü fat la proposta de portè ite na majera sistematica tl liber a na mainira che vigni singola cronica de paîsc sides partida sö do i medémi critêrs. Important fossel ince ch’al rovess dagnora ite ince chës informaziuns de basa che podess n dé gnì tutes cà da zacai che fej n’inrescida sura na uniun o la storia de n paîsc. Le liber é ince tl 2008 gnü fora cun passa 600 plates de articui y fotografies. Ala fin dl’incuntada é spo i cronisc jüs deboriada a cëna y à passè deboriada na sëra plajora che à daidé da portè inant le spirit de grup de chël ch’ara va debojëgn por le bun garatè de na publicaziun sciöche le „Sas dla Crusc“.

3) Presentaziun di Lezionars,
dla traduziun ladina dla Bibia y de d’atri tesc liturgics a Papa Benedët XVI. 
En ocajiun dla vijita de Papa Benedikt XVI, do l’Angelus tignì a Porsenù ai 3 d’agost, ti à siur Iaco Ploner, Tone Gasser y siur Christian Moroder presentè i tesc liturgics che é gnüs traslatà tl ladin y publicà dala Uniun di Ladins dla Val Badia y en pert dal Istitut Ladin “Micurà de Rü” Siur Christian Moroder ti à danter l’ater surandè al Papa la verjiun ladina dl Nü Testamënt. Intratan â i libri bele ciafè le “nihil obstat” da podëi gnì adorà te dlijia da pert dl vësco Wilhelm Egger, mo al mancia dötaorela ciamò l’aprovaziun dl Vatican. I trëi rapresentanc ladins à porchël perié le Papa do chëst’aprovaziun. Intratan àl pié do cun ligrëza i libri che ti é gnüs dà y à laldè i trëi por so impëgn!

4) Pröma rapresentaziun dl teater „Iado chël côl
Hinterm Hügel – Dietro la Collina“ de Iaco Rigo.
Ai 3 d’otober dl 2008 él gnü portè dant por le pröm iade sön le palch dl teater da Balsan le toch „Iadô chël côl – Hinterm Hügel – Dietro la collina“ dl autur da La Pli Iaco Rigo. Valentina Kastlunger d’Al Plan é stada la regista dl drama che â la vera sciöche tema y olache le jüch danter i trëi lingac ladin, talian y todësch daidâ da capì damì i conflic danter les popolaziuns dl monn. Le toch mët en scena la crisa di valurs tradizionai, che à sciafié da suravire tan dî decà dal côl. Ci che é iadô le côl, chël é por l’autur la vera, che mët döt en prigo, mo che esist y cun chëra ch’an mëss se confrontè. 
8 aturs y 10 corisc é sta i protagonisc dla sëra a Balsan y dles rapresentaziuns ch’é gnüdes fates dedô a Porsenù y a Bornech. Laprò êl ince aturs conesciüs sciöche Christine Lasta, Igor Horvat y Pietro Pilla, mo ince düc i atri â bele intan d’esperiënza söles sciables. 
Por Valentina Kastlunger é le teater de Iaco stè „n’ocajiun da mëte adöm esperiënzes desvalies por realisé val’ de bel, che ne se tëm nia dal confrunt cun ci che vëgn pité fora dles valades ladines“. Deboriada cun Cristina Cavalli da Milan y Erika Castlunger da Corvara àra insigné ite le teater te n mëis, deperpo che Ludwig Rindler à imparè ite le cor che acompagnâ musicalmënter les scenes teatrales.
Le teater é gnü metü a jì dal’assoziaziun di artisc ladins EPL che à complì i 50 agn, cun le sostëgn dla Uniun di Ladins dla Val Badia.

5) Presentaziun dl liber de poesies de Luciano dles Dolomites.
Te na bela atmosfera d’amizizia tl’ostaria Bad Cortina a Al Plan à la Uniun di Ladins dla Val Badia presentè ai 4 d’otober le pice liber dal titul „Ia y cà“ cun composiziuns de Luciano Costner de Badia, en êrt Luciano dles Dolomites. A sonè y daidé intrategnì le publich êl Christian Pescosta da Corvara y Max Castlunger da San Martin. L’autur é n personaje che düc conësc tla Val Badia. Al é stè por tröc agn maéster de schi a Badia, a San Ciascian y cinamai di Stac Unis d’America, al à rodé deplü perts dl monn, olach’al à albü la poscibilité de fà i sporc che ti à dagnora plajü: arpizé y jì cui schi d’alpinism. Mo da plü agn incà virel tla natöra: so daciasa é les munts y canch’al é rî tëmp ciafel adassosta te val’ tablé da munt. Al laôra tl bosch y tla campagna por se davagné val’ scioldo pro i paurs. Tröp deplü n’adorel nia. Te süa vita söl lim dla sozieté ti nen capitëiel de vigni sort, al vëiga da n ater punt d’odüda le monn de chël che ël instës fajô pert cina dan da n valgügn agn. Cun sües composiziuns ne n’ôl nia le critiché, mo al scrì sciöch’al la vëiga y cunta de sües esperiënzes da canch’al é gnü „salvare“. Ai tesc de Luciano ti fej da cornisc i bi dessëgns de Gabi Mutschlechner, n’artista jona d’Al Plan che vëgn aprijada tres deplü por so talënt y sües beles pitöres.

6) 12a ediziun dl festival di cors de mituns „Ciantéde cun nos“.
Ai 19 d’otober é le festival di cors de mituns „Ciantéde cun nos“ gnü tignì tl salf dl Palaz di Cungrésc a Urtijëi. La manifestaziun é en chësc ann gnüda metüda a jì dal’Union di Ladins de Gherdëina cun la colaboraziun dla Generela y dles uniuns di ladins dles atres valades. Por i mituns él na bela ocajiun de conësce i paîsc dles atres valades incër le Sela, mo ince por s’incuntè cun d’atri mituns cun chi ch’ai partësc la medéma ligrëza por la musiga. La manifestaziun à metü man danmisdé cun na mëssa ladina tignida tla dlijia da Urtijëi da siur Eugen Runggaldier y ciantada dal cor di mituns d’Ampëz „Sóen in festa“. 
Domisdé s’àl abiné na bela compëda de jënt a d’ascutè le conzert di pici mituns. La presidënta dl’Union Generela Elsa Zardini y la presidënta dl’Union de Gherdënia à albü le plajëi y l’onur de saludé n publich numerus y les autoritês.
I mituns ne s’à nia lascè petlè y à ciantè cun ligrëza les cianties ch’ai â imparè ite te zacotan de mëisc de proes. Insciö n’esi nia mâ sta bugn de comöie i geniturs, mo döt le publich che ti à fat n gran aplaus. Protagonisc dl domisé é stà le “Cor di mutons de Sëlva”, le “Cor di mutons de Urtijëi” y le “Cor di mutons de Runcadic” che rapresentâ Gherdëna; le “Cor dla scora de musiga” y le “Cor di mituns d’Al Plan” dala Val Badia; le “Cor di bec Pentagramma” da Fascia; le “Pico coro Col de Lana” da Fodom; le “Còro sóen in festa” y le “Coro de ra ójes bianches de ra scora de musica de Anpézo” da Cortina. Por stlü jö en belëza à i nü cors ciantè düc adöm l’inn ladin, metü adöm por la pröma ediziun dl festival da Graziano Grossrubatscher, sot la direziun de Paul Senoner de Sëlva che é dagnora stè un di co-organisadus dla manifestaziun.

7) Ladinia Rock Tour
En colaboraziun cun la Union Generela di Ladins dla Dolomites él da d’altonn dl 2008 gnü metü a jì la pröma ediziun dla „Ladinia Rock Tour“, a chëra ch’al à tut pert le grup „Innuendo“ dla Val Badia, i „Pëufla“ de Gherdëna y le grup „Armonote“ d’Ampëz.
I trëi grups à tignì le pröm conzert a Urtijëi, le vëndres ai 21 de novëmber; le dé dô a San Martin de Tor y l’ultimo dla „Tour“ ia en Ampëz ai 23 de novëmber.
Scemia ch’al à messü gnì stlüt i jus por la tröpa nëi tomada avisa chi dis, à la manifestaziun impò albü n bel suzès. I sostegnidus di grups à fat cotan de strada por i jì do a sü compagns ince tles atres valades. Insciö é n bel grup dla Val Badia rové sides te Gherdëna che ia en Ampëz por sostegnì i „Innuendo“; le medémo à fat i sostegnidus di „Pëufla“. Indöt él stè na buna ocajiun d’incuntada y de barat cultural danter les valades ladines.
La manifestaziun podarà dessigü crësce ti agn che vëgn, cun la partezipaziun de deplü grups, ince dales atres valades ladines.
Le grup conesciü di „Pëufla“ cun so „leader“ Gregor Pasolli à descedè l’entusiasm dl publich de dötes trëi les valades, mostran döta l’esperiënza ch’ai à arjunt ti tröc agn ch’ai sona adöm.
I „Innuendo“ dla Val Badia é n grup jonn cun na gran pasciun por la musiga rock ...

8) Marcé dl liber y teater por mituns.
Ala fin de novëmber à la Uniun di Ladins dla Val Badia metü a jì en colaboraziun cun le „Salf laûr protezionè“ da Pidrô n pice marcé dl liber, tl ambit dl marcé da Nadè metü a jì dai jogn andicapà. Al é stè na buna ocajiun por ti presentè les publicaziuns dla Uniun ales tröpes porsones dla Val Badia che é rovades adalerch por l’ocajiun y ince por vëne n valgügn libri y n valgönes CDs.
Tla medéma ocajiun à la Uniun metü a jì na rapresentaziun dl teater „Vily y Merendina. A tosc tl bosch“. Tröc geniturs y mituns à podü aprofité por gnì al marcé da Nadè y passè na picia ora a s’la rì deboriada.

1) Tratan le 2008 él gnü ajornè inant le sit internet www.ulvb.ladinia.net olache düc i interessà podô ciafè informaziuns sura le statut y les ativitês dla Uniun, le catalogh dles publicaziuns y les mainires por deventè mëmbri. Deache le sit internet ê oramai superè por süa impostaziun y por la visibilité ch’al ê bun de ti dè al’ativité dla Uniun, àn metü man cun la realisaziun de n sit nü, plü dinamich y atual, cun colegamënc a düc i atri sic „ladins“. Le sit nü sarà da odëi i pröms mëisc dl 2009 sot a www.uniunladins.it.

2) Contlujiun dl’ativité 2008
De dezëmber él gnü stlüt jö l’ativité cun na riuniun ti ultims dis dl ann olach’al é gnü fat le bilanz de döt ci ch’é gnü realisé i mëisc denant. I mëmbri dla Uniun s’à incuntè regolarmënter por mëte a jì manifestaziuns y por valuté man man i tesc y les publicaziuns che é gnüdes metüdes adöm y dades fora.

1) Cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc" por l'ann 2006
La cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” por le 2006 é indô n iade chersciüda sides tla cuantité che tla cualité: cun bëgn 600 plates de articui y de fotografies n’un n’él gnü stampè endöt 1550 copies. L’ediziun 2007 é stada plü rica co mai d’informaziuns da lì y de retrac da podëi ciarè: i avenimënc sozedüs tratan le 2006 ti paîsc dla Val Badia é gnüs scric sö y documentà dër avisa, dilan al gran impëgn di cronisc che à laurè cotan por l’arjigné ca indortöra. Buna é ince stada la colaboraziun di presidënc y di scrivans dles uniuns dla valada: ëi à metü a disposiziun dötes les informaziuns de chëres ch’al jô debojëgn por che le liber podess garatè sciöch’al alda. Le liber de cronica che é gnü fora ala fin de ma é spo gnü partì fora ciasa por ciasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü. Chësc sorvisc de gran valüta garantësc vigni ann la distribuziun capilara dl liber che à ciafè pro tröpes families n valur da coleziun. 
N valgügn dessëgns fora dla seria de oramai 400 dessëgns realisada da Roswitha Asche por le liber „Larjëis“.

2) Liber sura i larjëis dla Val Badia
Le liber metü adöm da Giovanni Mischi cun i dessëgns y l’aiüt de Roswitha Asche – en colaboraziun cun le Max Plank Institut – rapresentëia na inrescida daldöt nöia sura i bosc de lersc che gnô bele zidlà ti pröms tëmps dla colonisaziun dla Val Badia por süa medejina y deache ai rapresentâ dër na buna combinaziun bosch-pastöra che ti impormetô ala jënt da inlaôta da sfruté damì le terac. Do i bosc de lersc ia él porater na cultura dër ampla che é liada ala medejina de ciasa: tröpes é defat les rezetes por arjigné cà unghënc, tês, mîl y d’atres sortes de medejina por varì da cotan de mai sides i tiers co les porsones. Na bela compëda de chëstes rezetes che gnô tutes ca tla Val Badia y che val’ porsona de tëmp tignî ciamò sö te ciasa, é gnüdes coiüdes adöm dal autur y reportades tl liber. Nia inultima vëgnel baié dles massaries che gnô dandaia tutes da fà de vigni sort de laûrs tl bosch y sön le lüch da paur y che an ciafa apëna ciamò al dédaincö. Ince de chësc vers se tratera de mantignì altamo le recort de ci che ê y ci che gnô fat plüdadî ti paîsc ciamò autarchics dla Val Badia.

3) Siur Sepl Dapoz - Portrait dl ultimo dinosaur
Le pice liber é na traduziun tl ladin dl test original "Dapoz. Portrait of the Last Dinosaur", publiché tla Malaysia tl 2002. Le liber é gnü scrit sön le ciamp de laûr de Siur Sepl Dapoz, tla tera de chë jënt, a chëra ch'al ti à dediché süa vita y che é deventada insciö süa patria. Le liber sura Siur Sepl, scrit por ladin, é gnü a s'al dè por mirit de sü amisc, a chi ch'al ti à cuntè de süa vita y che à scrit impara. Tl liber nü él rové val' informaziun y fotografia implü, ince sce al foss dessigü ciamò tröp da dì y da cuntè sura la vita dl miscionar da La Val.

4) Lezionar dles domënies y di santus por l'ann C (ediziun nöia)
Le „Lezionar C“ contëgn sciöche i Lezionars por i agn "A" y "B" les letöres, les oraziuns, i salms y les antifones dles mësses dles domënies y dles gran festes dl ann de dlijia "C". Por le desfarenzié dai atri lezionars àl le corù cöce. Le lezionar ne n’öga nia ma por la zelebraziun dla mëssa y dla liturgia dla parora, mo al é ince n liber dër d'ütl te familia por s'arjigné ca ales domënies y ales festes. Tl ann de dlijia "C" vëgnel portè dant le vagnele do San Lüca. Lüca vëiga la vita y l’opra de Gejù sciöche na pert dla storia De Chël Bel Dî cun la jënt. Le Spirit de Dî oprëia tres i profec. Dal bato de Gejù inant cina süa ascensiun a cil operëia le Spirit de Dî te Gejù Crist. Da Pasca de Mà inant operëia le Spirit tres i cristians tl monn. Lüca, che à ince scrit la Storia di Apostui, à ince imënt le tëmp dla Dlijia; mâ te chëstes demenjiuns sciafia Gejù da gnì capì y testemonié deplëgn. I tesc dl lezionar é gnüs traslatà da Tone Gasser y ciarà jö da siur Iaco Ploner. Al é ince laìte le "Nihil obstat" da pert dl Vicar General dla Diozeja Balsan-Porsenù, che conzed de adorè le lezionar ofizialmënter tles funziuns de dlijia sciöche "stromënt de proa".

5) Lezionar di Sanc y Santus
Le Lezionar di Sanc y Santus contëgn les letöres, les oraziuns, i salms y les antifones por bëgn 130 mësses de sanc y de santus che ne n’é nia ti lezionars di agn A, B y C. Implü él laìte ince i tesc por les mësses votives dla Santa Crusc, dl Cör de Gejù y de Santa Maria y por zelebraziuns desvalies sciöche por na noza o na sopoltöra. I tesc dl Lezionar di Sanc y Santus é gnüs traslatà da Tone Gasser y ciarà jö da siur Iaco Ploner. Al é ince laìte le "Nihil obstat" da pert dl Vicar General dla Diozeja Balsan-Porsenù, che conzed de adorè le lezionar ofizialmënter tles funziuns de dlijia sciöche "stromënt de proa".

6) La Zelebraziun dl'Eucaristia
Le liber „La Zelebraziun dl'Eucaristia“ contëgn i tesc ordinars por la zelebraziun dla Mëssa, sciöche: l’at penitenzial, l’ofertore, les prefaziuns, 10 oraziuns eucaristiches, la comuniun y deplü formules por la benedisciun, le festejamënt dla Mëssa di mituns y inultima le ritus nü por la zelebraziun dl sacramënt dl matrimone. Tl’introduziun dl liber?él da lì: por le tëmp ch’i aspetun do l’aprovaziun da pert dla Dlijia, vëgnel chilò metü a desposiziun i tesc ladins dles perts ordinares por la zelebraziun dla Mëssa te nosc lingaz dla uma, do che deplü proi i à ciarè jö y do che chisc tesc ti é spo gnüs presentà al Vësco por l’aprovaziun.

7) Sföi da oraziuns por les families 
Le pice sföi "Oraziuns por les families" é n aiüt por les families cristianes da perié deboriada. Al é gnü lascè stampè por sostignì le tema dl’aziun pastorala dla Diozeja a bëgn dles families. Les oraziuns é gnüdes traslatades da Tone Gasser dal "Sussidio Pastorale per il tema diocesano 2006-2008" y ciarades jö da siur Iaco Ploner.

8) Ajënda de scora por i mituns dles elementares. Ann de scora 2007/2008
Ince por l’ann de scora 2007/2008 à l’Uniun di Ladins dla Val Badia – cun l’aiüt de scolars y maestri – metü adöm l’ajënda che ti é gnüda partida fora a düc i mituns dles elementares. L’ajënda che â le tema „matades y barzeletes“ é gnüda abelida cun dessëgns fac da mituns y mitans dla scora elementara d’Antermëia. Pro les ilustraziuns él gnü reportè na bela compëda de matades che i mituns po lì y cuntè inant. N valgügn dessëgns metüs a desposiziun da Pia Pedevilla ti à dè ciamò plü corù ala publicaziun che é indô gnüda tuta sö bun da maestri y mituns.

9) Liber d’acompagnamënt ala pröma comuniun
Le sföi por les incuntades danter geniturs, insegnanc y mituns che va ala pröma comuniun laurè fora provisoriamënter tl 2004 da Magdalena y Tone Gasser, cun i dessëgns de Manuela Dasser, é ciamò n iade gnü integré y adatè aladô dles indicaziuns di proi y di insegnanc de religiun. Le sföi é partì sö te döes pertes: öna por i mituns y öna por i geniturs y insegnanc che mëss arjigné cà i mituns al sacramënt dla comuniun. Les plates stampades te ciasa é gnüdes metüdes te mapes da aneles por podëi injuntè te n secundo momënt plates de laûr o val’ dessëgn. Les 140 mapes arjignades cà dai mëmbri dla Uniun ti é gnüdes partides fora ai insegnanc y ai mituns.

1) Traduziun dl romann „Liënda dl sant sboaciun“.
Do le suzès dles traduziuns de romanns tlassics tl ladin publicades ti agn passà, à la Uniun di Ladins lascè fà la TRADUZIUN DL ROMANN „LIËNDA DL SANT SBOACIUN“ (test original dl scritur Joseph Roth) da Michael Moling da San Martin. I dessëgns che paissenëia laprò é intratan gnüs fac da Hannes Pasqualini da Porsenù. Le liber bele impaginé gnarà publiché ti pröms mëisc dl 2008.

2) CD y sföi da cianties por mituns dal titul „Tichetitach, le milepîsc“
Tratan l’ann passè à n valgügn colaboradus dla Uniun di Ladins fat les traduziuns dal todësch de 18 cianties por mituns, pro chëres che le maéster Bruno Rives da Picolin à scrit les notes. Le sföi da cianties cun dessëgns de Martha Videsott dess acompagné le CD che é intratan bele gnü tut sö cun n pice grup de mituns y mitans ince ëi insignà jö da Bruno Rives. Sön le medémo CD rovaràl spo a pert la basa musicala de dötes les cianties a na mainira che i mituns pois tó tla man le liber y porvè de ciantè impara.

3) Liber de poesies de Luciano Costner cun dessëgns de Gabi Mutschlechner
Tratan l’ann passè él gnü abiné adöm na bela compëda de poesies de Luciano Costner de Badia che vir bele da deplü agn incà defora, en sintonia cun la natöra. Dormì dormel scialdi te tablà da munt, te val’ ütia o te tenda, aladô de sciöch’al é le tëmp o dl post olach’al é canche le sorëdl va dojö. Sües poesies baia de sües esperiënzes, de porsones ch’al incunta sön tru o dla natöra che é tres süa compagna. Les poesies gnarà publicades te n pice liber, cun dessëgns de Gabi Mutschlechner d’Al Plan.

1) PRESENTAZIUN DL LIBER „LARJËI“
Le vëndres ai 13 d'aurì à la Uniun di Ladins albü le plajëi da presentè a n publich tan co mai numerus le liber "Larjëi - 1000 Jahre Bewirtschaftung der Lärche im Campilltal, Südtirol" metü adöm da Giovanni Mischì (test) y Roswitha Asche (dessëgns) cun l'aiüt de Günther Asche, l'óm de Roswitha, y de Ernst Detlef Schulze, diretur dl Max-Planck-Institut (BGC) da Jena. Pro la presentaziun che à doré oramai döes ores n'él nia mâ gnü splighé le laûr ch'é gnü fat por mëte adöm le liber, mo al é ince gnü presentè i dessëgns de Roswitha Asche te so format original y splighé avisa l'importanza che i larjëis à albü tla storia de nosta valada, sciöche resserva de lignan da frabiché, mo ince sciöche pastüra por i tiers y funtana de sostanzes da medejina che jô bun por curé tröpes maraties dles porsones y di tiers.
I bosc de lersc mëss gnì zidlà y porchël taca süa esistënza ince adöm cun la colonisaziun di paîsc dla Val Badia. Ai à debojëgn de gnì curà por che ai ne crësces nia ite y le professur Schulze à splighé te na manira scëmpla y tlera sciöche ai alda da gnì curà por che süa esistënza pois gnì garantida inant. Bele le dé dan la presentaziun, ai 12 d'aurì, é n pice grup de mëmbri dl Consëi dla Uniun di Ladins y dl Ofize Parcs Naturai jü deboriada cui i verdabosc y le professur Schulze a fà n'escursciun tl larjëi da Lungiarü olache ai à podü odëi söl post ci che é gnü splighé tl liber.

2) INCUNTADA DI CRONISC DLA VAL BADIA.
Le mertesc ai 29 de mà, n'édema do che al é gnü fora la cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc", él gnü tignì la riuniun anuala di cronisc badioc y marôi. L'ocajiun é indô gnüda anuzada por baié dla publicaziun, al é gnü fat de vigni sort de conscidraziuns y valuté sciöche an podess fà da mioré inant la cualité dla publicaziun. Al é gnü fat la proposta de portè ite na majera sistematica tl liber a na mainira che vigni singola cronica de paîsc sides partida sö do i medémi critêrs. Important fossel ince ch’al rovess dagnora ite ince chës informaziuns de basa che podess n dé gnì tutes cà da zacai che fej n’inrescida sura na uniun o la storia de n paîsc. Le liber é ince tl 2007 gnü fora cun passa 600 plates de articui y fotografies. Ala fin dl’incuntada é spo i cronisc jüs deboriada a cëna y à passè deboriada na sëra plajora che à daidé da portè inant le spirit de grup de chël ch’ara va debojëgn por le bun garatè de na publicaziun sciöche le "Sas dla Crusc".

3) Jita dl Consëi dla Uniun
Incër mez agost é i mëmbri dl Consëi dla Uniun jüs deboriada n valgügn dis ti Grijuns. Ai à vijité daimprò sö i paîsc dl’Engiadina cina a St. Moritz. Dedô ési jüs inant cina a Coira olache ai à tut l’ocajiun por vijité la catedrala che ê tl laûr de gnì restaurada.
Por stlü jö le iade cultural êl ala fin ciamò la „Tosca“ sön le program. Le spetacul tröp conesciü gnô presentè söl palch alaleria dl Bodensee olache milesc de porsones é fora por l’isté rovades adalerch a ti ciarè.

Tratan le 2007 él gnü ajornè inant le sit internet www.ulvb.ladinia.netolache düc i interessà po ciafè informaziuns sura le statut y les ativitês dla Uniun, le catalogh dles publicaziuns y les mainires por deventè mëmbri.

Les iscriziuns ala Uniun é chersciüdes dilan ince al retlam ch’é gnü fat y ala poscibilité de se lascè scrì ite tres la plata internet. Por la Uniun é chësta na conferma dl interès da pert dla jënt por süa ativité che po zënz’ater se lascè odëi.

De dezëmber él gnü stlüt jö l’ativité cun na riuniun ti ultims dis dl ann olach’al é gnü fat le bilanz de döt ci ch’é gnü realisé i mëisc denant. I mëmbri dla Uniun s’à incuntè regolarmënter por mëte a jì manifestaziuns y por valuté man man i tesc y les publicaziuns che é gnüdes metüdes adöm y dades fora.

1) Cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc" por l'ann 2005
La cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” por le 2005 é indô n iade chersciüda sides tla cuantité che tla cualité: cun bëgn 600 plates de articui y de fotografies n’un n’él gnü stampè endöt 1550 copies. L’ediziun 2006 é stada plü rica co mai d’informaziuns da lì y de retrac da podëi ciarè: i avenimënc sozedüs tratan le 2005 ti paîsc dla Val Badia é gnüs scric sö y documentà dër avisa, dilan al gran impëgn di cronisc che à laurè cotan por l’arjigné ca indortöra. Buna é ince stada la colaboraziun di presidënc y di scrivans dles uniuns dla valada: ëi à metü a disposiziun dötes les informaziuns de chëres ch’al jô debojëgn por che le liber podess garatè sciöch’al alda. Le liber de cronica che é gnü fora ala fin de ma é spo gnü partì fora ciasa por ciasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü. Chësc sorvisc de gran valüta garantësc vigni ann la distribuziun capilara dl liber che à ciafè pro tröpes families n valur da coleziun. 

2) Liber „Guanc da zacan y da paur“
Sc’al sozéd al dédaincö che le guant fej val’ iade la porsona, ê le guant da zacan valch che aldî pro la porsona y che caraterisâ la jënt de n paîsc, de na valada o val’ iade ince de n majer raiun. Le guant ê na pert dl’identité particolara de n grup de porsones: al daidâ conësce fora atira i badioc y i marôi dai gherdënes, dai fascians, dai fodomi, dai ampezans o dai pustri. Y düc ê brai da se desfarenzié dai atri, ince sce so guant ê forsc manco rich co chël di vijins che â dandaìa plü le möt ... Al dédaincö é i guanc da zacan y les trohtes deventà plü co ater na sort de uniform dles musighes de paîsc y dles uniuns de bal popolar che tëgn en vita te na manira n pü’ particolara chël ch’é stè n elemënt fondamental dla vita da plüdadî ... Mâ plü püces ëres y jones é ciamò braies da tó dales gran festes le bel guant, dötaorela ciamò tan elegant y che descëda morvëia y amiraziun te vigni porsona che le vëiga por le pröm iade.
Sciöche vigni usanza y tradiziun rapresentëia i guanc da zacan n liam danter le presënt y le passè, danter nos y nüsc antenac. Al é porchël dessorora da alzè fora ciamò n iade süa importanza. Chësc pice liber che la Uniun di Ladins dla Val Badia à albü le plajëi de podëi dè fora, dess ester – tles intenziuns dl autur Lois Trebo – n invit a tó ca plü gonot le guant da zacan y da paur, dantadöt dales gran festes. Impò contëgn le liber trö’ deplü co mâ n invit: al cunta la storia dla jënt de nosta valada da n ater punt d’odüda, cun n gröm de retrac che se dëida s’imaginé la vita da zacan; laprò cöiel adöm n gröm de inoms de tòc dl guant da zacan che i jogn d’al dédaincö conësc apëna y che jiss pordüs sc’ai ne gniss nia scric sö por tëmp y ora.

Al prof. Lois Trebo ti val porchël n rengraziamënt sintì por so laûr che desmostra ciamò n iade süa ligrëza y pasciun por la storia y por les tradiziuns y che contribuësc da renforzè les raîsc de nosta identité ladina!

3) Film sön DVD dal titul „Vita da paur tla Val Badia“
Les scenes contignüdes sön le DVD é gnüdes filmades y metüdes adöm cun cura y tröpa pasciun da Andrea Lanzi, n jonn de Cologne (BS) laurée de geografia afasciné dala munt y dala vita rurala. Le stüde universitar y l’ann da soldà che ël à fat te Südtirol l’à portè plü dlungia a porsones che vir dötaorela a contat cun la natöra, coltivan i ciamps por podëi spo cöie i früc ala fin dla buna sajun. L’autur à passè n valgügn agn, empröma te Vinschgau y spo a Pliscia, na picia fraziun de La Pli de Mareo, daidan deplü paurs pro sü laûrs da vignidé. Tratan le tëmp ch’al à passè a Pliscia, canche le laûr ti le cunzedô, àl orü documentè süa ativité da volontar, mo dantadöt ince i laûrs y la vita da paur che suravir dötaorela te n valgügn paîsc dla Val Badia tan co mai dominada dal bëgnester economich lié al turism.

4) Sföi da cianties y oraziuns por la prozesciun de Jeunn
Ince l’ann 2006 à la Uniun di Ladins albü le plajëi de podëi ti surandè ai passa 1000 pelegrins che à tut pert ala prozesciun n pice liber da cianties y oraziuns che ëi à podü se tó impara söl iade. Le liber metü adöm da siur Paul Campei contëgn les cianties y les oraziuns plü conesciüdes y che alda pro vigni pelegrinaje. Le liber podarà sambëgn gnì adorè por d'atri iadi de devoziun o ince mâ por l'oraziun te familia.

5) Traduziun dl romann „I jogn dla strada Pal“.
Le romann "I jogn dla strada Pal" dl scritur ungaresc Ferenc Molnàr, publiché l'ann 1907, é gnü traslatè tl ladin da Pablo Palfrader. Chësta storia di jogn de n cuartier de Budapest é deventè n liber dër conesciü tla leteratöra jonila. Al é dui grups de studënc che chir süa lerch da podëi fà sü jüc y da se gode süa liberté danter i frabicac dla cité. Mo i dui grups röia en conflit un cun l'ater, deache ai oress le medemo areal dlungia la strada Pal. A chisc studënc dles prömes tlasses dla scora alta ti sal bel da s'astilé da gragn cun alianzes solënes, juramënc y protocoi: an combat se tignin ales regoles, les batalies vëgn combatüdes cun eroism, an mör cinamai, i jogn ê plëgns de dignité, de spirit de sacrifize y de coraje. Al é na storia cun momënc da na gran tenjiun che tol dër ca por süa fin che lascia le letur zënza fle. Ora ch'an à daurì chësc liber y n'à lit n pêr de plates, ne n'éson nia plü bugn da le lascè.

6) Ajënda de scora por i mituns dles elementares. Ann de scora 2006/2007
Por l’ann de scora 2006 – 2007 à l’Uniun di Ladins dla Val Badia – cun l’aiüt de scolars y maestri – metü adöm l’ajënda che ti é gnüda partida fora a düc i mituns dles elementares. L’ajënda é en chësc ann gnüda abelida cun dessëgns fac da mituns y mitans dla scora elementara da San Ãiascian y é gnüda arichida cun n valgönes liëndes bele conesciüdes, sciöche por ejëmpl chëra dl Gran Bracun, y cun stories inventades danü.

7) Liber d’acompagnamënt ala pröma comuniun. 
e sföi por les incuntades danter geniturs, insegnanc y mituns che va ala pröma comuniun laurè fora provisoriamënter tl 2004 da Magdalena y Tone Gasser, cun i dessëgns de Manuela Dasser, é intratan gnü integré y adatè aladô dles indicaziuns di proi y di insegnanc de religiun. Le sföi é restè partì sö te döes pertes: öna por i mituns y öna por i geniturs y insegnanc che mëss arjigné cà i mituns al sacramënt dla pröma comuniun. Le material n’é ala fin nia gnü lascè stampè da na stamparia, deache i insegnanc s’à damanè de podëi ciafè les plates te mapes da aneles por podëi scinacajo injuntè zënza problems plates de laûr o val’ dessëgn. Porchël à i mëmbri dla Uniun stampè ciamò n iade te ciasa dötes les plates y les à metüdes tles 140 mapes che ti é gnüdes partides fora ai insegnanc y ai mituns.

8) Tarina Tarocia y i corfs da plaies
Tratan l’ann passè à la Uniun di Ladins albü l’ocajiun da podëi dè fora deplü libri da stories por mituns, ilustrà da deplü artistes jones dla Val Badia, che aldiss da rové te vigni familia. La storia vedla de Tarina Tarocia, feter desmentiada ia, do chëra ch'al n'é tres che damana do, é finalmënter gnüda publicada. La storia cunta dla möta Tarina che s'à odü fora na bela sciora ch'ara oress se perié por tota da confermè, mo süa uma é decuntra. En Lönesc de Pasca va Tarina a la ciafè y la gran cassa che la sciora Cordula ti impormët ti fej na gran gola. En Domënia Blancia, impede jì mëssa, s'un sciampa Tarina y röia tles ciafes de na stria. 
Tl medémo liber vëgnel ince cuntè de "Iaco che va a fà le lou" y di „Corfs de Plaies. La pröma é la storia de n möt che à pordü la vöia da jì a scora y va deperpo a rabì fora por chi bosc cina ch'al é bun n dé da baié sö süa picia só Sabina de jì impara. Impröma vai a s'ascogne inanter les roines de Ciastelac, spo da passè ia le rü sozédera che [...]
La storia di "Corfs de Plaies" cunta indere de Crarin y Crarina che s'incunta d'aisciöda iaissö por les tëmples ërtes da Rina. Ai fej coa sön un de chi gragn pecios de Plaies y cô fora trëi de te' pici corfs fosc: Crassl, Crissl y Cressl. Crarin à n bel gran laûr da chirì adöm da mangé, al röia cinamai da Tornarëcia ia a odëi sc'ai à lascè indô val' crosta dla picia marëna.

9) La Gana de Corn y Tomesc a patrun
"La Gana de Corn" é na storia da zacan dl pice Bonifaz dales iames stortes y da de gragn pîsc, che é jü da Corn sö a granëtes cun chës mitans da Valiares. Al röia sö te n lëde plëgn de granetes. Impede stè bel pros a les cöie, les ciarpedëiel jö cun sü gragn pîsc, cina ch'al vëgn la Gana de Corn y l'abina cun süa maza storta [...]
Tl medémo liber él ince la storia de "Tomesc a patrun". Al é bëgn dessigü la storia de tröc mituns dla Val Badia che messâ jì zacan da Puster fora a imparè todësch. Tomesc röia fora n'Onies y mëss jì sö por chi petli a vardè les cioures. N dé sozédera ch'al ti bródora le pice asó Plomin jö por na crëpa.

10) La vacia Balarina.
Les stories dla "Vacia Balarina" y dl "Müsc Sabrina" é döes stories cuntades y ilustrades da Barbara Mühlmann te dui libri despartis. Barbara nes condüj con sü bi dessëgns plëgns de details ite tl vì di lüsc da paur.
La vacia Mizi se leca ite n gröm de chël bun liché ch'ara ciafa da so patrun, cina ch'ara mët man da s'astilé de morvëia y da balè sön döes iames. Insciö se deura por Mizi la cariera da balarina tl zircus Saltaró. Stüfa de rodè incërch por le monn oréssera ion indô s'un gnì a ciasa. Minëise ch'ara sides bona da s'un sciampè sura les sis dl zircus fora?

11) Le müsc Sabrina.
Le strambun de n müsc - Sabrina àl inom - röia sön le lüch dl Mornà por la furbizia de Evi che ô avëi a vigni cost n müsc. Evi sa dër da ti fà les beles a so pere che les davagnâ dagnora dötes. Le müsc, che é bele da n pez desmentié ia te n vilin, ciafa te n iade l'onur da portè le ploan en prozesciun la Domënia dal Orì. Mo chël müsc, strambo sciöch'al é, fej bëgn spo ne bela berta!

1) Liber sura i larjëis dla Val Badia
Le liber metü adöm da Giovanni Mischi cun i dessëgns y l’aiüt de Roswitha Asche – en colaboraziun cun le Max Plank Institut – rapresentëia na inrescida daldöt nöia sura i bosc de lersc che gnô bele zidlà ti pröms tëmps dla colonisaziun dla Val Badia por süa medejina y deache ai rapresentâ dër na buna combinaziun bosch-pastöra che ti impormetô ala jënt da inlaôta da sfruté damì le terac. Do i bosc de lersc ia él porater na cultura dër ampla che é liada ala medejina de ciasa: tröpes é defat les rezetes por arjigné cà unghënc, tês, mîl y d’atres sortes de medejina por varì da cotan de mai sides i tiers co les porsones. Na bela compëda de chëstes rezetes che gnô tutes ca tla Val Badia y che val’ porsona de tëmp tignî ciamò sö te ciasa, é gnüdes coiüdes adöm dal autur y reportades tl liber. Nia inultima vëgnel baié dles massaries che gnô dandaia tutes da fà de vigni sort de laûrs tl bosch y sön le lüch da paur y che an ciafa apëna ciamò al dédaincö. Ince de chësc vers se tratera de mantignì altamo le recort de ci che ê y ci che gnô fat plüdadî ti paîsc ciamò autarchics dla Val Badia.

1) Festival di cors di mituns „CIANTÉDE CUN NOS“
La domënia ai 28 de mà él gnü metü a jì a La Ila le Festival di cors de mituns dla Ladinia che vëgn do regola metü a jì vigni dui agn - a rotaziun - te öna dles cin' valades ladines. Dan da dui agn ê la festa gnüda metüda a jì cun tröp suzès ia en Ampëz y chësc iade tocâra ala Uniun dla Val Badia da la mëte a jì ... Danter i fins prinzipai dl Festival él dessigü chël de ti pité ince ai pici mituns la poscibilité de vijité les atres valades ladines: vigni iade ti sàl indô bel da s'incuntè cun sü compagns da suramunt y da mostrè tan bugn ch'ai é da ciantè.
Por stlü jö en belëza à düc i mituns ch'à tut pert ala manifestaziun ciamò ciantè l'Inn Ladin, la ciantia de conclujiun deventada oramai tradizionala por chësta bela manifestaziun. La direziun ê de Paul Senoner de Sëlva.

2) Incuntda di cronisc dla Val Badia.

Le vëndres ai 16 de jügn, n'édema do che al é gnü fora la cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc", él gnü tignì la riuniun anuala di cronisc badioc y marôi. L'ocajiun é indô gnüda anuzada por baié dla publicaziun, al é gnü fat de vigni sort de conscideraziuns y valuté sciöche an podess fà da fà ciamò n vare inant por ci che reverda dantadöt la cualité di articui y dl liber en general. Mioré podesson ince la coordinaziun dla publicaziun y la colauraziun danter i cronisc. Danter l'ater él indô gnü baié dla grossëza dl liber che é ria da tignì sot a control, dantadöt ciodìche le numer dles fotografies por vigni manifestaziun é chersciü cotan da canche al esist i aparac da fà jö digitai. Le liber à te chësc ann 2006 oramai passè ia les 600 plates.
La orentè por i agn che vëgn é chëra de ciarè ciamò deplü sön la cualité dla publicaziun che a pêr dl Calënder Ladin la plü lita y ciarada dla Val Badia. Pro na buna cëna à spo i cronisc passè deboriada na sëra plajora che dëida da tignì sö chël spirit de grup de chël che ara va debojëgn por le bun garatè de na publicaziun sciöche le "Sas dla Crusc".

3) Festa da bal cun la troht y le guant da zacan. Presentaziun dl liber "guanc da zacan y da paur" de Lois Trebo.
La sabeda ai 8 de messè à la Uniun di Ladins dla Val Badia albü l'onur y le plajëi de presentè la publicaziun nöia dal titul "Guanc da zacan y da paur", metüda adöm dal prof. Lois Trebo de Badia. Por l'ocajiun él gnü adalerch delegaziuns de dötes les musighes dla Val Badia y dl grup di scizeri da La Pli: ai à presentè so guant y cuntè en cört la storia de sciöche ai é rovà pro le guant, chi che l'à fat y do ci critêrs ch'al é gnü fat.
N gran plajëi él stè por i organisadus da podëi avëi ala pert la Uniun Guant da Zacan da San Martin y la Uniun dles Patrunes da Lungiarü che é gnüdes adalerch cun so bel guant da festa y l'à sambëgn presentè sön palch.
Agnes Andergassen, ghest d'onur y presidënta dla Uniun "Lebendige Tracht" de Südtirol à portè n valgügn pinsiers sura le tema "Tracht, heute noch aktuell?" Te so intervënt àra sotlinié la gran valüta culturala che i guanc da zacan à y dess avëi por vignun y à invié da i tignì sö y dai adorè dantadöt dales gran festes de dlijia!
Le prof. Lois Trebo à spo presentè la publicaziun nöia "Guanc da zacan y da paur": en cört àl cuntè sö la storia di guanc da festa dla Val Badia, por che vignun danter i presënc podess capì le ciodì che n guant pò ester tan important, na pert dl'identité dla porsona y de n popul!La manifestaziun de cer val' ince impegnativa, é gnüda lochernada sö dales beles melodies sonades dala Böhmische da San Martin y dai toc de bal popolar ch'é gnüs portà dant dal'Uniun Bal Popolar dla Val Badia.
La delegaziun di scizeri à cuntè dla storia de süa uniun, dles manifestaziuns a chëres ch'ai tôl pert y sambëgn dla tradiziun de so guant ...
I novic sciöche ai jô vistis dandaìa y i sonsì cun sü ciapì da ciüf y da plömes ...
Les autoritês: Carlo Castlunger - presidënt dles musighes dla Val Badia - y süa fómena Zita, Lois Trebo - autur dl liber - y süa fómena, y le ghest d'onur, la sciora Agnes Andergassen - presidënta dla Uniun "Lebendige Tracht" de Südtirol.
Por stlü jö en belëza la serada él ciamò gnü invié le publich a fà para pro n bal düc deboriada! Pici y gragn, chi dala troht y chi ch'ê zënza s'à devertì da balè y da ti jì dô ai balarins esperc dl Bal Popolar!

4) Riuniun generala ypresentaziun di 7 libri nüs.
Le vëndres ai 1 de dezëmber à la Uniun di Ladins dla Val Badia tignì süa riuniun generala y les lîtes dl Consëi che portarà inant l'ativité por i trëi agn che vëgn. Le presidënt Werner Pescosta à portè dant l'ativité di ultimi trëi agn y sotlinié l'impëgn dla Uniun por corì les pices o gran loces culturales dla Val Badia. Danter l'ater àl ince recordè da olache la Uniun é piada ia, chi che l'à metüda impé, les ativitês da inlaóta y chëres d'al dédaincö...
La manifestaziun é gnüda arichida dala presentaziun de bëgn 7 libri nüs por pici y gragn. Por i mituns à la Uniun albü l'ocajiun de dè fora i libri cun les stories de "Tarina Tarocia", de "Iaco che jô a fà le lou", de "I corfs de Plaies", dla "Gana de Corn", de "Tomesc a patrun", de "La vacia balarina" y de "Le müsc Sabrina". En pert se tratera de stories inventades y en pert de stories che ti gnô cuntades ai mituns da plüdadî, mo che n'é mai gnüdes scrites sö a chëres che an à orü ti dè plü valüta! Düc i 4 libri é gnüs ilustrà cun de de bi dessëgns fac da artistes jones dla Val Badia.
Por i jogn él gnü publiché le liber "I jogn dla strada Pal". Ara se trata de na traduziun dl romann ch'é gnü scrit da Ferenc Molnàr y che à intratan bele ciafè na traduziun te oramai düc i lingac dl monn. Porchël él ince gnü traslatè por ladin, a na manira che i jogn, scolari y studënc, mo ince düc i atri ais la poscibilité da lì le liber te so lingaz dla uma. Laprò él ince gnü presentè i romanns de "Le gabian Jonathan Livingston" y de "Le Lüch di Tiers" che é bele gnüs publicà dan da val' ann, mo che n'ê mai ciamò gnüs presentà al publich. Ince chisc dui romanns alda pro i tlassics: ai contëgn n insegnamënt che n'é nia lié a n cer tëmp, mo che vêl dagnora...

1) Cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc" por l'ann 2004
La cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” por le 2004 é indô n iade chersciüda sides tla cuantité che tla cualité: cun bëgn 560 plates d’articui y de fotografies n’un n’él gnü stampè endöt 1550 copies. L’ediziun 2005 é stada plü rica co mai d’informaziuns da lì y de retrac da podëi ciarè: i avenimënc sozedüs tratan le 2004 ti paîsc dla Val Badia é gnüs scric sö y documentà dër avisa, dilan al gran impëgn di cronisc che à laurè cotan por l’arjigné ca indortöra. Buna é ince stada la colaboraziun di presidënc y di scrivans dles uniuns dla valada: ëi à metü a disposiziun dötes les informaziuns de chëres ch’al jô debojëgn por che le liber podess garatè sciöch’al alda. Le liber de cronica che é gnü fora ala fin de ma é spo gnü partì fora ciasa por ciasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü. Chësc sorvisc de gran valüta garantësc vigni ann la distribuziun capilara dl liber che à ciafè pro tröpes families n valur da coleziun.

2) Lezionar dles domënies y di santus por l’ann B:
Tratan l’ann 2005 s’à Siur Iaco Ploner, curat da La Val y Tone Gasser da San Martin cruzié de mëte adöm le Lezionar dles domënies y di santus por l’ann B, do che ai â bele ti agn passà chirì adöm y fat les traduziuns di tesc por i Lezionars dl’ann C y dl’ann A. Ara se trata de n liber por le festejamënt dla mëssa dles domënies y di gragn santus dl ann de dlijia. Al contëgn dötes les perts variables che möda da domënia a domënia: les antifones, les oraziuns, les letöres y i salms. Ci che gnô dal 1987 inant cina incö dè inant sön plates lëdies é sëgn finalmënter lié adöm te n bel liber. Al é da s’audè che chësc liber ne vëgnes nia ma adorè te dlijia, mo ch’al röies ince tles mans di leturs y de chi che s’un tol sura dla zelebraziun dla liturgia dla parora. Al é n liber che ne dess nia mancé tles families che tëgn ciamò alalt la parora de Dî y le dé dl Signur.

 3) L'uniun bal popolar dla Val Badia complësc 20 agn 
Storia dles festes da bal y dla tradiziun dl balè tla Val Badia
En ocajiun di 20 agn dala fondaziun dl Bal Popolar dla Val Badia à la Uniun di Ladins che â inlaóta dè la sbürla por mëte sö chë uniun, orü dè fora n pice liber olache al vëgn cuntè da öna na pert la storia dl Bal Popolar dla Val Badia y dal’atra ince chëra dles festes da bal y dla tradiziun dl balè che ê bele denant ch’al gniss metü sö na uniun aposta che se dess jö cun chësta pert particolara dla cultura. Al é dessigü le pröm liber tles valades ladines che porta certes informaziuns sura la storia y la tradiziun dl balè y cür de chësc vers na locia ciamò daverta.

4) Ajënda por i mituns dles elementares. Ann de scora 2005/2006
Ince por chësc ann de scora 2005 – 2006 à l’Uniun di Ladins dla Val Badia – cun l’aiüt de scolars y maestri – metü adöm l’ajënda che ti é gnüda partida fora a düc i mituns dles elementares. L’ajënda é gnüda abelida cun dessëgns fac da mituns y mitans dla scora elementara d’Al Plan y é deventada plü interessanta dilan ales tröpes notes y cianties, en pert bele conesciüdes y en pert daldöt nöies, che é gnüdes inserides danter i dessëgns y les lercs da podëi scrì. N dilan particolar ti va ai auturs y ales auturies dles cianties y a düc i maestri y mituns che à daidé mëte adöm l’ajënda!

5) Liber d’acompagnamënt ala pröma comuniun
Le sföi por les incuntades danter geniturs, insegnanc y mituns che va ala pröma comuniun laurè fora provisoriamënter tl 2004 da Magdalena y Tone Gasser, cun i dessëgns de Manuela Dasser, é intratan gnü integré y adatè aladô dles indicaziuns di proi y di insegnanc de religiun. Le sföi é restè partì sö te döes pertes: öna por i mituns y öna por i geniturs y insegnanc che mëss arjigné cà i mituns al sacramënt dla pröma comuniun. Le material n’é ala fin nia gnü lascè stampè da na stamparia, deache i insegnanc s’à damanè de podëi ciafè les plates te mapes da aneles por podëi scinacajo injuntè zënza problems plates de laûr o val’ dessëgn. Porchël à i mëmbri dla Uniun stampè ciamò n iade te ciasa dötes les plates y les à metüdes tles 140 mapes che ti é gnüdes partides fora ai insegnanc y ai mituns.

6) Nosta Jënt – Porsones y personalitês dla Ladinia 
Do da zacotan d’agn ch’an s’â bele ponsè de dè fora n liber sura les personalitês dla Val Badia éra gnüda a s’al dè che le material coiü adöm rovass ite tla publicaziun dal titul „Nosta Jënt“ dada fora dala Union Generela en colaboraziun cun les singoles seziuns. Tl liber àl a chësta manira sciafié da rové ite ince les personalitês dles atres valades ladines y é a porchël dessigü da conscidré n’opera plü completa respet a chëra ch’an â miné de dè fora tal pröm. Le liber é gnü publiché te trëi lingac: ladin (test plü lunch), talian y todësch (te na versciun scortada).

1) Liber sura i larjëis dla Val Badia
Le liber metü adöm da Giovanni Mischi cun i dessëgns y l’aiüt de Roswitha Asche rapresentëia na inrescida daldöt nöia sura i bosc de lersc che gnô bele zidlà ti pröms tëmps dla colonisaziun dla Val Badia por süa medejina y deache ai rapresentâ dër na buna combinaziun bosch-pastöra che ti impormetô ala jënt da inlaôta da sfruté damì le terac. Do i bosc de lersc ia él porater na cultura dër ampla che é liada ala medejina de ciasa: tröpes é defat les rezetes por arjigné cà unghënc, tês, mîl y d’atres sortes de medejina por varì da cotan de mai sides i tiers co les porsones. Na bela compëda de chëstes rezetes che gnô tutes ca tla Val Badia y che val’ porsona de tëmp tignî ciamò sö te ciasa, é gnüdes coiüdes adöm dal autur y reportades tl liber. Nia inultima vëgnel baié dles massaries che gnô dandaia tutes da fà de vigni sort de laûrs tl bosch y sön le lüch da paur y che an ciafa apëna ciamò al dédaincö. Ince de chësc vers se tratera de mantignì altamo le recort de ci che ê y ci che gnô fat plüdadî ti paîsc ciamò autarchics dla Val Badia.

2) Liber sura la troht y le guant da zacan dla Val Badia
Le liber scrit y metü adöm da Lois Trebo é na inrescida plü sota sura la tradiziun dl vistì la troht y le guant da zacan tla Val Badia. Dal momënt che chësta sort d’informaziuns n’é mai ciamò gnüdes coiüdes adöm, jarà ince chësc liber a corì na locia tl’editoria ladina y daidarà tignì sö damì le recort de döta la tradiziun liada al guant da zacan che an vëiga al dédaincö tres plü dainré o scinacajo mâ plü te ocajiuns de demostraziuns folcloristiches.

3) Film sön DVD dal titul „Vita da paur tla Val Badia“
Les scenes contignüdes sön le DVD é gnüdes filmades y metüdes adöm cun cura y tröpa pasciun da Andrea Lanzi, n jonn de Cologne (BS) laurée de geografia afasciné dala munt y dala vita rurala. Le stüde universitar y l’ann da soldà che ël à fat te Südtirol l’à portè plü dlungia a porsones che vir dötaorela a contat cun la natöra, coltivan i ciamps por podëi spo cöie i früc ala fin dla buna sajun. L’autur à passè n valgügn agn, empröma te Vinschgau y spo a Pliscia, na picia fraziun de La Pli de Mareo, daidan deplü paurs pro sü laûrs da vignidé. Tratan le tëmp ch’al à passè a Pliscia, canche le laûr ti le cunzedô, àl orü documentè süa ativité da volontar, mo dantadöt ince i laûrs y la vita da paur che suravir dötaorela te n valgügn paîsc dla Val Badia tan co mai dominada dal bëgnester economich lié al turism.

1) Incuntada danter la Uniun di Ladins y rapresentanc dl’Université da Porsenù
Ai 6 d’aurì s’à n valgügn rapresentanc dla Uniun di Ladins dla Val Badia deboriada cun chi de Gherdëna incuntè cun la returia dl'Université da Porsenù dr.a Franceschini por odëi sc’al foss na poscibilité da ciafè n scagn de ladinistica tl’Université da Porsenù-Balsan. La chestiun ê dla majera importanza por le suravire y por le prestige dl lingaz ladin, dantadöt dal momënt che tl’Université da Desproch, olache le lingaz gnô coltivé cina dan da püch a livel universitar, ne ti vëgnel plü dè tan co degöna lerch. A Padova à le ladin ince mâ n’importanza secondara. Por deplü é le ladin da ciasa tles Dolomites y nia jö por le talian o tl’Austria. N scagn de ladinistica a Porsenù é ince important por ch’al pois te n dagnì ester porsones cualificades che pois surantó posc tl ciamp dl insignamënt cun na certa competënza ince por le ladin, laûrs de traduziun, da scrì libri y articui ti foliec por ladin y n gröm d’atri laprò che à debojëgn de n renovamënt cualitatif. Porchël é chëra di 6 d’aurì dessigü stada na incuntada storica che à t’al pröm naóta portè pro ch’al gniss naóta tignì zacotan de cursc de ladin – badiot y gherdëna – por i studënc y te n secundo momënt al’istituziun concreta dl scagn de ladinistica.

2) Riuniun anuala di cronisc dla Val Badia
Ai pröms de jügn, püc dis do ch’al é gnü fora la cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc", él gnü tignì la riuniun anuala di cronisc. Tratan l'incuntada él gnü baié dla publicaziun, al é gnü fat de vigni sort de conscideraziuns y valuté sciöche an podess s’astilé da fà ciamò n vare inant por ci che reverda dantadöt la cualité di articui y dl liber en general. Al é gnü baié dla grossëza dl liber che é oramai rovada al limit cun passa 560 plates. Ti agn che vëgn messaràn dessigü se conzentrè ciamò deplü sön la cualité dla publicaziun, ciaran che ara ne devëntes nia ciamò plü grossa, ince deache ara devënta incompra da ti ciarè y da platernè fora. Pro na buna cëna à spo i cronisc passè deboriada na sëra plajora che dëida da cherié chël spirit de grup de chël che ara va debojëgn por le bun garatè de na publicaziun sciöche le "Sas dla Crusc".

3) Iade cultural di mëmbri dl Consëi
D’agost é n valgügn mëmbri dl Consëi dla Uniun di Ladins dla Val Badia jüs a Bregenz a ti ciarè ala rapresentaziun dl “Trobadour” de Giuseppe Verdi. Sön trù s’ài archité a ti ciarè al Stift Stams, na dlijia y n convënt olache al gnô sopolì i grofs de Tirol che ti scincâ tres indô scioldi y avëis, por che i prôi y i patri che stô dailò periass por ëi y por süa anima tan dî che le convënt foss esistì. Insciö aratâi de se garantì la vita eterna te paraîsc. Al dédaincö é Stift Stams dantadöt conesciü por les cater scores de prestige che alda pro le convënt. I 7 aconsiadus dla Uniun che à tut pert a chësc iade cultural à ince albü l’ocajiun de jì a Höchst (nia dalunc da Bregenz) a ti ciarè ala bela dlijia de St. Johann, pro chëra che Augustin Valentin da Cialaruns de Badia (spo residënt a Porsenù) à realisé i confescionai y i trëi altà.

1) Sostëgn tecnich y finanziar pro la publicaziun dl CD „Al é gnü dé – Morgenlicht“
Le CD “Al é gnü dé – Morgenlicht” contëgn deplü cianties originales componüdes da Ludwig Rindler cun l’aiüt de sü scolars dla 5a tlassa dla scora elementara da La Pli dl ann 2003/2004. Les cianties à sciöche tema la pröma comuniun y é gnüdes tutes sö ince por todësch a na manira che al pois tres le CD gnì a s’al dè n lian danter scolars dla Val Badia y scolars dles valades vijines. Laprò él ince gnü tut sö mâ la melodia por che i mituns pois ëi instësc porvè da ciantè les cianties. Le proiet é gnü laurè fora y invié ia da Ludwig Rindler cun le sostëgn tecnich y finanziar dla Uniun di Ladins dla Val Badia y de d’atri.

2) Sostëgn tecnich y finanziar pro la publicaziun dl CD „Dai cörs na melodia“
Le CD „Dai cörs na melodia“ é n proiet invié ia da Hubert Pezzei da Lungiarü cun l’aiüt y la colaboraziun de deplü grups musicai dla Val Badia che à componü y registré endöt 13 cianties originales cun le test ladin. La Uniun di Ladins à cun sü mesi tecnics podü contribuì da arjigné ca y stampè i placac y i jorantins de retlam por la presentaziun y à sostignì le proiet finanzian na picia pert dles spëises de produziun.

3) Festa por i 20 agn dl’Uniun Bal Popolar Val Badia
De setëmber s’à la Uniun di Ladins surantut de organisé cun l’aiüt dl presidënt dl’Uniun Bal Popolar Val Badia y n valgügn de sü colaboradus na manifestaziun da bal de dui dis por i 20 agn dala fondaziun dl grup de bal popolar. Dl 1985 â la Uniun di Ladins dè dantadöt n contribut organisatif y finanziar por daidé mët sö la uniun nöia por la Val Badia y tl concret êl spo stè Adalbert Piccolruaz de Badia y de Bruno Pizzinini da La Ila che s’â cruzié. Dedô é les döes uniuns jüdes vignöna do so tru por rové indô adöm do 20 agn por organisé deboriada la manifestaziun iubilara tla Ciasa Runcher a San Linert de Badia. La sabeda ai 17 de setëmber él spo gnü presentè le liber dè fora por l’ocajiun y mostrè fotografies fora dl album dla Uniun Bal Popolar. Dedô él gnü tignì n gran bal davert a düc, animé dai balarins dla Val Badia y dai compagns dal Friul y da Auer. La domënia ai 18 él spo gnü tignì na bela mëssa zelebrada da siur degan y ciantada dal Cuartet Göma y dal Terzet a pêr sorëdl, denant che passè ala manifestaziun ofiziala olache bëgn 10 grups da bal da dötes les valades ladines y dal Friul à intrategnì le publich numerus cun sü bai tradizionai. Inanterìte à i „Jobleri d’ La Pli“ sonè melodies popolares che à alisiré le program y ti à dè la poscibilité a chi ch’â vëia da balè y trà n valgügn salc.

4) Incuntada danter cronisc dal Val Badia y chi de Süd- y Nordtirol
La domënia ai 25 de setëmber s’à Giovanni Mischì y la Uniun di Ladins dla Val Badia cruzié de mëte a jì a San Martin l’incuntada anuala di cronisc de Tirol (“Tiroler Chronistentreffen”), olach’al é rové adalerch 25 cronisc de Süd- y Nordtirol, le diretur dl Archif Provinzial dr. Nössing y süa colaboradëssa Margot Pizzini che s’à cruzié de ti menè fora l’invit y le program ai cronisc. Sön le program dl danmisdé êl preodü deplü intervënc: le dr. Nössing à splighé l’organisaziun y le funzionamënt dl Archif Provinzial y dè stlarimënc sura le sostëgn che ti vëgn pité ai cronisc de döt Tirol. Laprò àl ince splighé y recordè ci che é important y ci che alda pro le laûr da cronist. Hugo Valentin, presidënt dl Istitut Ladin “Micurà de Rü” à portè dant deplü chestiuns che reverda i Ladins dles Dolomites y à baié dl’ativité dl Istitut Ladin. Hilda Pizzinini, presidënta onorara dla Generela, à splighé l’impëgn de chësta Uniun y dles seziuns de valada por mantignì l’unité culturala y linguistica danter les valades ladines storiches. Werner Pescosta à te so intervënt fat n ressumé di svilups storics y portè dant i debojëgns d’al dédaincö dla mendranza ladina, por che ara pois mantignì sides l’unité culturala, mo ince döta la varieté che desfarenziëia vigni valada ladina dales atres. Ulrike Vittur à cuntè dl svilup dla cronica y dl’ativité di cronisc tles valades ladines. Ara à portè dant contegnüs y carateristiches dl “Sas dla Crusc” y dl “Calënder de Gherdëina” che reporta oramai por tradiziun informaziuns sura i avenimënc dl ann da denant, sozedüs tla Val Badia y te Gherdëna. La discusciun é gnüda portada inant pro marëna sön le Lüch de Vanc. Domisdé é la manifestaziun jüda inant cun la vijita al Museum Ladin.

5) Rapresentaziun dl teater dal titul „I cin’ moschetiers dl Sela a la inrescida dl ladin perfet“
A La Ila tl gran salf dla Ciasa dla Cultura él gnü metü a jì la pröma rapresentaziun dl teater dal titul “I cin moschetiers ladins a la inrescida dl ladin perfet”. LE TOCH DE TEATER, SCRIT Y MENÈ ITE DA SIMON KOSTNER Y DARIA VALENTIN POR LE CONCURS SCRIT FORA DALA UNIUN LADINS DLA VAL BADIA DL 2002 por cunt dla Union Generela à do da deplü agn podü gnì portè dant sön palch. Al é dessigü stè öna dles manifestaziuns plü rapresentatives danter la linia de manifestaziuns ch’é gnüdes metüdes a jì por i 100 agn dala fondaziun dla “Union Ladina” dl 1905 a Desproch. Le teater é gnü INSIGNÉ ITE CUN GRAN SAVËI Y PAZIËNZA DA SIMON KOSTNER Y IRENE ZINGERLE Y CUN L’AIÜT DE HILDA PIZZININI. La dificolté n’é dessigü gnanca stada picera por i aturs che gnô da dötes les 5 valades ladines por podëi rapresentè le toch che tol en conscideraziun düc i 5 idioms ladins dl Sela. LE SPETACUL TEATRAL À ORÜ RAPRESENTÈ LA SITUAZIUN TLES VALADES LADINES DLES DOLOMITES DL 2046. I personaji prinzipai à significativamënter inom “Badia”, “Gherdëna”, “Fascia”, “Fodom” y “Ampëz” y pro d’ëi él ince sües fómenes. Düc deboriada ôi porvè de ciafè na soluziun ai problems dla mendranza ladina por porvè, magari, d’arjunje chëra unité aministrativa, mo ince danter les porsones, che indeblësc tres deplü i ladins. I ómi dla politica n’é nia por na unité ladina, gnanca canch’ ara se trata de na unité culturala y les porsones scëmples azeta dagnora plütosc passivamënter ci che vëgn fat fora plü alalt.

Ai protagonisc dl teater ti tómel ite de jì sön la piza dl Sela a damanè do n consëi al gran “Ret”. Mo le gran “Ret” n’é tla finada nia ater co na porsona sciöche tantes che sa indere da ti aconsié che la miù soluziun por tignì adöm la mendranza é che düc sü componënc tëgnes adöm y tires la corda dl medémo vers.

De dezëmber à la Uniun di Ladins ciamò tut pert al „marce dl liber“ metü a jì en colaboraziun cun l’Istitut Ladin „Micurà de Rü“ y stlüt jö l’ativité cun na riuniun ti ultims dis dl ann olach’al é spo gnü fat le bilanz de döt ci ch’é gnü realisé tratan l’ann. Ia por l’ann s’à i mëmbri dla Uniuin incuntè regolarmënter por mëte a jì manifestaziuns y por valuté man man i tesc y les publicaziuns che é gnüdes metüdes adöm y dades fora.

1) Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“ 2003
Le liber de cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“ por l’ann 2004 é gnü fora tl mëis de mà cun bëgn 460 plates de articui y fotografies a corusc. Sides la cualité di articui co dla stampa é miorà en confrunt ai agn da denant y le liber n’é mai ciamò stè tan rich d’informaziuns. Sciöche vigni ann él gnü reportè i movimënc dla popolaziun, i avenimënc plü importanc sozedüs ti paîsc de nosta valada y les relaziuns d’ativité en cört dles uniuns culturales, soziales y politiches. Laprò él rové na pert de cronica cun articui sura uniuns o avenimënc che va sura i singui paîsc fora y che reverda porchël döta la Val Badia.

2) Le Lüch di Tiers de George Orwell
La traduziun tl ladin é gnüda fata da Max Castlunger da San Martin. Ara se trata de na publicaziun nöia che tóma ite pro la seria de romanns conesciüs a livel internazional traslatà tl ladin dla Val Badia. Chësc é en cört le contegnü: i tiers sön n lüch da paur, stüfs da gnì tres ma comanà intoronn dales porsones, se mët a öna da se lascè sö. Do avëi sciuré fora le patrun prôi da mëte sö regoles nöies che se basëia sön n conzet utopistich de parité. Mo defata nàscel na tlassa nöia de burocrac, i porcì, che se mët cun süa astüzia y avidité y cun so egoism - te na manira prepotënta y tiranica - sura düc i atri tiers plü debli de carater y de orentè. I ideai stersc de avalianza y de fraternité anunzià al tëmp dla revoluziun davagnada vëgn insciö tradis un indolater, y sot le govern de Napoliun, le gran porcel ch’é bun da conzentrè sön sè instës döt le podëi y da se gode düc i benefizi dl lüch, röia düc i tiers a messëi soportè i medemi maltratamënc y les medemes privaziuns da denant. La satira ficiosa de Orwell cuntra na sort de totalitarism, ch’à albü te Stalin l’ejëmpl plü da temëi, mët adöm cun na felizité fantastica y cun na gran energia stilistica le “Lüch di Tiers” söla strada dla gran tradiziun libelistica ingleja dl Setcënt.

3) La dlijia de Sant Antone da Picolin.
Do che la dlijia da Picolin dedicada a Sant Antone é gnüda restaurada da pé cina söinsom, à Tone Gasser y la Uniun di Ladins orü dè fora na publicaziun cun tesc y fotografies che tòl en conscideraziun la vita y les opres dl sant y la crëta che la jënt ti à dagnora albü. La descriziun dla dlijia de sant Antone y les indicaziuns storiches y artistiches tl liber „Kunstdenkmäler Ladiniens“ de Eugen Trapp, publiché l’ann 2003, y implü les informaziuns ciafades diretamënter dal autur é stades n aiüt important por l’autur dl liber. Tröpes spligaziuns prezioses àl ciafè dal restauradù Markus Pescoller tratan l’esecuziun di laûrs. La publicaziun ô ester n rengraziamënt por i contribuc y por vigni oferta che à impormetü le restaur dla capela y la stampa dl liber.

4) Publicaziun dl’ ajënda de scora por i mituns dles elementares. Ann de scora 2004/2005
Ince por l’ann de scora 2004 – 2005 à l’Uniun di Ladins dla Val Badia – cun l’aiüt de scolars y maestri – metü adöm l’ajënda che ti gnarà partida fora a düc i mituns dles elementares. L’ajënda é gnüda abelida cun dessëgns fac da mituns y mitans dla scora elementara de Badia y é deventada plü interessanta dilan ales stories scrites da mituns y mitans dles scores dla valada. Laìte él ince da ciafè rimes y oraziuns da podëi imparè adamënt. Les rimes che va danfora a vigni mëis é gnüdes scrites da Christian Ferdigg d’Al Plan a chël che al ti va n bel dilan. N dilan particolar ti va a düc i maestri y ai mituns che à daidé mëte adöm l’ajënda!

5) Otober 2004 – Publicaziun dl „Lezionar dles domënies y di santus por l’ann A“
Siur Iaco Ploner, curat da La Val y Tone Gasser da San Martin é ince i auturs dl Lezionar por l’ann A, do che ai à bele dè fora l’ann passè chël por l’ann B. Le Lezionar é n liber por le festejamënt dla mëssa dles domënies y di gragn santus dl ann de dlijia. Al contëgn dötes les perts variables che möda da domënia a domënia: les antifones, les oraziuns, les letöres y i salms. Ci che gnô dal 1987 inant cina incö dè inant sön plates lëdies é sëgn finalmënter lié adöm te n bel liber. Al é da s’audè che chësc liber ne vëgnes nia ma adorè te dlijia, mo ch’al röies ince tles mans di leturs y de chi che s’un tol sura dla zelebraziun dla liturgia dla parora. Al é n liber che ne dess nia mancé tles families che tëgn ciamò alalt la parora de Dî y le dé dl Signur.

6) „Poesies por en ann“ de Christian Ferdigg.
Le pice liber contëgn les rimes scrites da Christian Ferdigg édema por édema y por n ann intier te „La Usc di Ladins“. Por ne lascè nia ch’ares devëntes mâ tan snel pert dl passè à Christian y le Consëi dla Uniun di Ladins orü les publiché ciamò n iade dötes adöm. Les rimes respidlëia le tëmp y la vita frenetica d’al dédaincö. Al é apëna frases intieres da odëi fora. Al é plütosc parores, fraziuns de pinsiers che va sot, mo che pordüsc apëna da gnì pronunziades, ch’al n’un vëgn bele d’atres do cà! Na buna idea de Christian é ince stada chëra de passè dis a ti lì dant sües rimes ai jogn dl „Salf protezionè“ da Pidrô, che s’à lascè ispiré dales composiziuns poetiches por fà i dessëgns che ti fej da cornisc te chësc liber. Avisa sciöche les rimes da i dessëgns l’idea de movimënt, de n monn che ne sta mai chit y che va tres plü debota. I dessëgns pordüj da jì sot te n cört tëmp, zënza ch’ai mësses gnì conscidrà n pez alalungia. Sciöche les rimes ési scëmpli, mo impò dij les parores y les figöres fora tröp. N dilan particolar ti va a Christian y ai jogn dl „Salf protezionè“ por la realisaziun de chësc pice liber y i m’aódi che al pois Ves plajëi sciöche n’opera d’ert che à n so significat, mo che ti comunichëia impò ciamò a vigni porsona val’ d’ater, n’opera che nes azica a vignun de nos d’atri sentimënc.

7) „L'educaziun é n ri mistier“ de Rosa Castlunger Ellecosta.
Do che l’auturia Rosa Castlunger Ellecosta (da Rina) à presentè dan da n per d’agn cun suzès le liber „Le mede te ciasa“ ti mëtera sëgn dant ai leturs n secundo liber de gran atualité che porta le titul „L’educaziun é n ri mistier“. Te chësta publicaziun laôra l’auturia sö le tema relatif al’educaziun di mituns da pici insö cina tl tëmp dla puberté. Rosa Castlunger à dediché süa vita intiera al insegnamënt tla scora elementara y à tl medemo tëmp ince trat sö süa familia. Dal’esperiënza fata te trami i ambiënc de laûr nes trasmëtera n gröm de consëis y prô da mostrè sö olach’ le mistier da eduché é particolarmënter complès y zite. I consëis contignüs te chësc liber é düc orientà ala pratica y ne se perd nia invalgó te val’ teories. Rodunt por chësc devënta la publicaziun de Rosa Castlunger n stromënt pratich y d’ütl por düc i geniturs.Otober 2004 – Publicaziun dl liber „L'educaziun é n ri mistier“ de Rosa Castlunger Ellecosta.

8) N liber d’acompagnamënt ala pröma comuniun
Ara se trata de n sföi por les incuntades cun i mituns che va ala pröma comuniun metü adöm da Magdalena y Tone Gasser cun dessëgns de Manuela Dasser da San Martin. Le sföi é partì sö te döes pertes: öna por i mituns y öna por i geniturs y insegnanc che mëss arjigné cà i mituns al sacramënt dla pröma comuniun. Da dì éle che por intant é le sföi, lié adöm te ciasa, ma na proposta che mëss ciamò gnì svilupada por rové spo a na publicaziun definitiva tl ann che vëgn.

9) CD „Nos mituns“ cun 46 cianties ciantades da cors de mituns dla Val Badia:
Le CD “Nos mituns” contëgn 46 cianties tutes fora dl liber dal medémo titul dè fora dala Uniun Maestri Ladins dl 1994. Dötes les cianties é gnüdes tutes sö cun la partezipaziun dl Cor di pici ciantadus d’Al Plan cun la dirighënta Inge Ties, dl Cor dles mitans da Lungiarü cun la dirighënta Irene Clara, dl Cor de mitans da La Val cun le dirighënt Bruno Rives y cun le Cor di mituns dla scora mesana da La Ila cun la dirighënta Ruth Rungger. Le CD é ponsè dantadöt por i mituns dla scolina, mo ince por chi n pü plü gragn che va ales elementares, por che ai pois ascutè y imparè plü saurì cianties nöies.

1) Incuntada danter rapresentanc dles uniuns culturales a livel de valada y l’assessur Florian Mussner
Ciamò tl 2003, dan les lîtes provinziales, à la Uniun di Ladins dla Val Badia, l’Uniun di Maestri Ladins y l’Ert por i Ladins tut sö contat cun le dr. Florian Mussner (inlaôta ciamò candidat al assessorat ala cultura ladina) por ti portè dant n valgönes chestiuns de chëres che al ess podü tignì cunt te so program politich. Ai 26 de merz dl 2004 s’à spo n valgügn rapresentanc dl consëi dla Uniun di Ladins, dl’UML y dl EPL incuntè cun l’assessur ala cultura Florian Mussner por baié dles esigënzes dl monn cultural ladin. Danter ater él gnü baié dles poscibilitês de n aumënt dles ores de ladin tles scores, dl debojëgn de avëi na sënta dl Istitut Pedagogich Ladin ince tla Val Badia, dl’istituziun de n istitut de ladinistica tl’université da Porsenù, de n aumënt dles trasmisciuns televisives ladines, dl debojëgn de na sënta ofiziala por les uniuns culturales a livel de valada. Te chësta incuntada à l’assessur dè süa disponibilité por la realisaziun de deplü punc che ti é gnüs portà dant y n valgönes cosses é bele gnüdes inviades ia.

2) Incuntada di cors de mituns dles valades ladines a Cortina
La domënia ai 25 d’aurì à la Union Generela di Ladins dla Dolomites organisé, deboriada cun les seziuns de valada, l’incuntada di cors de mituns dla Ladinia „Ciantéde cun nos“. Endöt 7 cors à podü jì en chësc ann a Cortina y ciantè dan da n publich che é rové adalerch da dötes les 5 valades ladines. Le „Cor di mituns da Lungiarü“ cun süa dirighënta Irene Clara, à rapresentè dër bun nosta valada. Por fà rì pici y gragn à aturs dla „Filodrammatica“ da Cortina portè dant deboriada cun n valgügn mituns n pice teater por alzè fora i problems de comprenjiun danter mituns, geniturs y neni. La manifestaziun é garatada dër bun y l’apuntamënt por la proscima ediziun é te dui agn tla Val Badia.

3) Conzert por la festa dla uma
Ai 9 de mà él à la Uniun di Ladins dla Val Badia metü a jì n conzert por la festa dla uma a San Martin de Tor. La manifestaziun che ê bele l'ann 2003 gnüda dër aprijada à ince tl 2004 albü n bel suzès de publich. Al é stè n'ocajiun por i mëmbri dla uniun, mo ince por mituns e ómi da ti dì dilan ales umes por döt ci che ares fej. "Uma" ê ince le tema prinzipal dles poesies portades dant da Teresa Palfrader y da Christian Ferdigg. Le "Cor dla Scora de Musiga dla Val Badia", le "Terzet a per sorëdl", le "Cor dles mitans da Lungiarü" y le "Cuartet Göma" à ciantè deplü cianties che paissenâ ite por l'ocajiun. Ala fin dla manifestaziun à dötes les umes ciamò podü pié do n pice ciüf y na picia rima da se tó a ciasa.

4) Incuntada di cronisc di paîsc dla Val Badia
Le vëndres, ai 21 de mà él stè i auturs dla cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“ che s’à incuntè tla biblioteca dl Istitut Ladin por valuté deboriada la publicaziun impormò gnüda fora. Les 460 plates de articui y fotografies che documentëia oramai döt ci co é sozedü ti paîsc dla Val Badia tratan le 2003 é garatades bun sides por le contegnü, co ince por la cualité dla stampa.
Do che i cronisc à platernè fora la publicaziun, él stè vignun che à portè dant osservaziuns, cuntè di problems albüs da abiné adöm le material y da mëte adöm la cronica y fat propostes nöies de chëres che an tignarà cunt por mioré tres deplü la publicaziun. N pice sëgn de reconoscimënt ti é gnü surandè a Heinrich Castlunger da Rina che à scrit la cronica por zacotan d’agn y che ti à passè le testimone a so fì Walter che scriarà la cronica dl ann che vëgn.

5) Iade cultural di mëmbri dl Consëi dla Uniun
En chësc ann é n valgügn mëmbri dl Consëi dla Uniun di Ladins jüs a Bregenz a ti ciarè al musical „Westside story“ metü a jì tl ambit di „Bregenzer Festspiele - 2004“. Al é stè n’ocajiun por tó pert a na manifestaziun particolarmënter bela y bun garatada che à albü n grandiscim suzès te chisc ultims dui agn.

6) Festa dl’Unité Ladina tignida a Fodom tl Ciastel d’Andraz
En domënia ai 18 de messè 2004, en ocajiun dla Festa dl’Unité Ladina tignida a tl raiun incër le Ciastel d’Andraz ia, él ince gnü premié chi che à tut pert cun les mius composiziuns al concurs de teater scrit fora dal’Uniun di Ladins dla Val Badia por cunt dla Union Generela.
Tres le concurs de teater àn orü abiné adöm tòc de teater che trata de problematiches atuales y sintides tles valades ladines. Bëgn 9 partezipanc partis sö danter la Val Badia, Gherdëna, Fascia, Ampëz à tut pert. Do che la comisciun metüda sö aposta y n valgügn rapresentanc dl consëi dla Uniun di Ladins dla Val Badia à valuté les composiziuns, él gnü fat fora de ti assegné i pesc a Iaco Rigo da La Pli autur dl toch „Le morin da vënt“, a Simon Kostner da Corvara y a Daria Valentin de Badia auturs de „Al enrescida dl ladin perfet“ y a Ruth Bernardi auturia de „Ladin defin“. N pest particolar ti é gnü surandè a Carlo Suani, l’autur de „Agno“ – so teater ne corespognô nia te vigni punt ai criters scric dant dal concurs, mo impò l’à la comisciun valuté dër bun y porchël àra ince aratè dërt che al gniss premié.

7) Presentaziun dl liber sura la dlijia de Sant Antone a Picolin
En la domënia, ai 22 d’agost, s’à la comunité abiné ala gran mëssa, nia sciöche zënza tla dlijia da San Martin, mo a Picolin tla dlijia de Sant Antone. Al ê n’atmosfera da festa, y gran parüda fajô le gran alté indorè danü dl Sant da Padua. Jon ite söl vagnele dla domënia, à siur curat Iaco Willeit metü dant i sanc sciöche ejëmpli che nes mostra le tru por la porta strënta che condüj ala salvëza. Chësta dlijia, che gnô plü dadî tignida dër alalt y che ê zacan travert de tröc peregrins, dess, do l’audanza de siur curat, te döta süa ert ince indô gnida implida de vita spirituala, ci che sozed bele en pert. Conscidran y lion le liber sura la dlijia da Picolin, gnü presentè do la gran mëssa cun n gröm de de beles fotografies y descriziuns dër intressantes, s’intënn tröc pormò sëgn ci richëza d’ert ch’an po amirè tl santuar da Picolin. Le conzert dassëra gnü tignì da cin solisc dl’Orchestra Haydn à trat tröc apascionà de musiga adalerch, che à podü ascutè musighes tlassiches de gran prestisc te n ambiënt olache döt jô en armonia.

8) Presentaziun y pröma vijiun dl dessëgn animé “Lunca.
Contegnü en cört: Le striun Laurus à abiné y stlüt te na scatora düc i lingac dl monn. Al ti mancia ma le ladin. Canche al incunta Lunca él bun da l’ingianè y da ti arobè ince chësc lingaz. Lunca fej dles dötes por ch’al ciafes indô zoruch so lingaz.

9) Presentaziun dl liber „L’educaziun é n ri mistier“
La sabeda ai 6 de novëmber domisdé, à la Uniun di Ladins presentè tl salf dla scora elementara da Rina le liber „L’educaziun é n ri mistier“ de Rosa Castlunger Ellecosta. Por l’ocajiun él rové adalerch na bela compëda de porsones y personalitês. Do n valgönes parores danfora dl Intendënt ales scores ladines Roland Verra y n discurs introdutif da pert dl’auturia Rosa Castlunger Ellecosta y dl pedagogh Ianni Miribung, él gnü portè dant deplü punc d’odüda por ci che reverda l’educaziun da pert de esperc tl ciamp dla pedagogia y dl’educaziun. Ala mësa torona y ala discusciun, moderada cun savëi da Lois Kastlunger, à tut pert siur Iaco Ploner, Ianni Miribung, Lois Ellecosta, Franz Vittur, Rosa Castlunger Ellecosta y Giovanni Mischi. Por alisiré le program plütosc impegnatif él stè i mituns dla scora elementara da Rina che à sonè y ciantè n valgönes cianties. Ala fin ti ài ince scinché de bì ciüf al’auturia dl liber y ti à insciö fat na gran ligrëza.

10) Presentaziun dl liber "Poesies por en ann"
La sabeda ai 13 de novëmber él gnü presentè tl’Ostaria Cone a Al Plan le liber „Poesies por en ann“ de Christian Ferdigg cun dessëgns fac dai jogn dl „Salf laûr protezionè“ da Pidrô. La manifestaziun é garatada plütosc bun y chësc por deplü rajuns: al é rové adalerch cotan de jënt y dantadöt tröc jogn. Do n salüt da pert dl presidënt dla Uniun di Ladins Werner Pescosta éson passà ala presentaziun dl liber. Markus Videsott d’Al Plan à, en rapresentanza dl „Salf laûr protezionè“, saludé y rengrazié ofizialmënter Christian por la buna colaboraziun che ti à impormetü de dè fora deboriada le liber che é spo gnü presentè. Guido Sottara da La Val à lit dant n valgönes rimes de Christian y ti à spo surandè n cheder cun les dediches che düc i jogn dl „Salf“ ti à fat. Carlo Suani à spo splighé te so intervënt ci che poesia é por n valgügn di critics plü conesciüs a livel mondial, por jì ite spo plü tl menü sön la poesia de Christian Ferdigg. Christian à spo lit dant n valgönes de sües poesies critiches ti confrunc dla sozieté d’al dédaincö. Por arichì y fà ciamò plü bel döt le program à Nicol Alberti d’Al Bagn ciantè y sonè deplü cianties, en pert componüdes da ël instës, öna aposta por l’ocajiun.

11) Presentaziun dl CD "Nos mituns"
La sabeda ai 11 de dezëmber él gnü presentè tla Ciasa J.B. Runcher la CD nöia “Nos mituns” dada fora dala Uniun di Ladins dla Val Badia y le liber por mituns dal titul “Tl rëgn dles stories” dè fora dal Istitut Ladin “Micurà de Rü”. Döta la manifestaziun é garatada bun dilan ala partezipaziun di dui cors de mituns, chël di “Pici ciantadus d’Al Plan” y chël dla Scora de Musiga dla Val Badia che à salpü da portè dant cun talënt y savëi deplü cianties che ai â tut sö söl CD nü. Bela é ince stada la “bonasëra a düc” ciantada dai pici mituns dla scolina de Badia. Le liber “Tl rëgn dles stories”, che contëgn la traduziun tl ladin de deplü stories di fredesc Grimm, é gnü presentè dai colaboradus dl Istitut Ladin y da Michael Moling da San Martin che à fat la traduziun y realisé i dessëgns originai. Öna na storia é gnüda cuntada cun savëi da Simon Kostner da Corvara: ai mituns plü o manco gragn ti àra plajü dassënn.

1) Realisaziun de tòfles informatives da mëte sön ciases y frabicac de valüta storica: al é gnü arjigné ca i tesc y lascè fà tòfles informatives te trëi lingac da mëte sön dötes les ciases y i frabicac de valüta storica dla Val Badia, che é spo ince gnüdes tacades sö. Les tofles dess ti dè informaziuns interessantes sides ai turisc co ince a la jënt dl post che passa dlungia i frabicac ia y dess insciö valorisé i frabicac instësc.

2) Sit internet y iscriziuns ala Uniun: tratan l’ann passè él gnü completè y ajornè le sit internet dla Uniun di Ladins dla Val Badia olache an ciafa dötes les informaziuns sura la fondaziun, le statut, le consëi, les publicaziuns y les ativitês dla medéma Uniun. Söl sit www.ulvb.ladinia.net pòn intratan ince se scrì ite ala Uniun tres la rëi y chësta é na sauridanza emplü por deventè mëmbri y sostegnì les iniziatives culturales tla Val Badia.

3) Sostëgn a cors y grups musicai: Sciöche bele ti agn passà à la Uniun di Ladins sostegnì cors y grups de musiga dla Val Badia che é jüs te studio a tó sö cianties por proiec musicai che gnarà portà a fin ti agn che vëgn. N contribut organisatif ti à la Uniun ince dè al’assoziaziun „Badiamusica“.

4) Publicaziun de n liber cun documentaziun fotografica de usanzes y tradiziuns che va a perde: al é gnü invié ia n proiet de na publicaziun por documentè de vedli laûrs lià a usanzes y tradiziuns sciöche por ejëmpl chël de fà ciapì, ciüf y gherlandes de cëra. Na pert dles fotografies é bele gnüdes fates, sciöche ince na registraziun video por podëi dè fora ti agn che vëgn n liber y n DVD che documentëia avisa chisc laûrs antics che gniss sceno desmentià.

5) Publicaziun dl sföi „Gran personalitês de n pice monn“: le material sura la vita y opera de personalitês dla Val Badia che ê gnü abiné adöm y laurè fora, ti é gnü surandè ala Union Generela che darà fora tl 2005 n liber sura les personalitês de dötes les valades ladines. Insciö deventarà nosc laûr pert de n laûr plü ampl y plü interessant co chël che i minân de realisé tl pröm.

Tratan döt l’ann s’à i mëmbri abiné regolarmënter por invié ia döta l’ativité che é gnüda tuta sö bun dala jënt dla Val Badia.

1) Tl’ ediziun dla Cronica dla Val Badia „Sas dla Crusc“. 2002 àn ciarè de mioré la cualité dles fotografies y por ci che reverda la pert dles informaziuns y de cronica àn porvè de mioré la cualité valutan deboriada cun i cronisc ci co n’â nia buté tratan l’ann da denant. Porchël él ince gnü metü a jì n’incuntada cun düc i colaboradus, cronisc y personal tecnich por valuté les mudaziuns da fà. Por i cronisc él ince gnü organisé n curs de ortografia y de gramatica ladina tignì dal dr. Giovanni Mischì y dal dr. Tone Gasser. Laprò él ince gnü tignì n curs dal cronist de Lijun Paul Detomas che à splighé plü avisa de ci che an messess dagnora tignì cunt canche an fej na cronica de n paîsc o ince mâ de n’assoziaziun o de na uniun. 

2) Prozesciun de Jeunn. En ocajiun dla Prozesciun de Jeunn s’à la Uniun di Ladins indô cruzié de publiché y partì fora le pice sföi cun cianties y oraziuns che düc i pelegrins à podü se tó para tratan la prozesciun. Deache le 2003 ê ince l’ann dla santificaziun dl Beat Ujöp Frëinademetz él ince gnü inserì cianties y oraziuns a so onur. Insciö à le medémo sföi podü gnì adorè ince por le pelegrinaje a Roma.

3) Ajënda de scora. Por l’altonn él l’ann passè gnü publiché y partì fora por le cuarto iade l’ajënda de scora por i mituns dles scores elementares. Deplü mëmbri dl Consëi dla Uniun s’à cruzié de abiné adöm de pices stories, jüc y i.i. da inserì tl ajënda deboriada cun i dessëgns fac chësc iade dai mituns dles scores elementares da San Martin. Les poesies y la majera pert dles stories che é gnüdes publicades tl’ajënda é gnüdes metüdes jö dai scolars de dötes les scores elementares dla Val Badia instësc. L’ajënda é gnüda tuta sö valgamia bun da scolars y maéstri, tan che por l’ann che vëgn saràl indô maéstri y maéstres che portarà inant n proiet te scora por realisé i dessëgns y i jüc che dess rové ite tla proscima ediziun.

4) La publicaziun dl „Saltier“ – liber di Salms, le Lezionar dles Domënies y di Santus por l’ann C y le pice sföi cun döes novenes a onù de Sant Ujöp Freinademetz metüs adöm da Tone Gasser y Siur Iaco Ploner. Por presentè chëstes trëi publicaziuns y la mapa cun cianties por ocajiuns desvalies por cors de dlijia dla Val Badia él gnü tignì a San Martin „Öspi da festa“ cun la partezipaziun dl Cor de Dlijia da San Martin, deplü cianturs da La Val y olache le Vësco Wilhelm Egger ti à surandè de porsona les publicaziuns ai rapresentanc di consëis de cöra de döta la valada. La publicaziun de chisc libri é stada particolarmënter importanta y significativa ciodìche al se trata de libri y de tesc scric por ladin che manciâ dötaoréla ciamò tla Val Badia o che rodâ ma en forma de fotocopies. Dal momënt che la majera pert dla jënt de nostes valades tôl pert ales mësses y ales funziuns religioses, él important por la conservaziun dl lingaz che al vëgnes ince adorè te chësc ciamp!

5). Por i hoteliers dla Val Badia él gnü lascè tòfles plastificades cun la scrita „Stlüt – Chiuso – Geschlossen“ – „Dé de palsa – Giorno di Riposo – Ruhetag“ che ti é gnüdes partides fora debann a düc i interessà.

1) Ti ultims agn à l’Uniun di Ladins dagnora ince organisé deplü conzerc, sacrai y profanns, mo dal momënt che al é gnü metü sö por chësc fin na uniun aposta che à ciafè l’inom de „Badia Musica“, à la Uniun contribuì cun n contribut finanziar al’organisaziun di conzerc.

2) En ocajiun dla Festa dla Uma él gnü organisé n conzert particolar olache le Cor di mituns d’Al Plan, le Cor Kèrygma y le grup Kyrios à portè dant plü cianties. Tone Gasser da San Martin à lit dant poesies dedicades ala uma y Carla Declara à portè na testimonianza importanta, cuntan de süa esperiënza sciöche uma!

1) La traduziun dl liber conesciü a liveli internazional „Le lüch di tiers“ („Gli animali della fattoria“) de George Orwell fata da Max Castlunger da San Martin cun dessëgns originai fac da n studënt d’êrt da Bologna é gnüda ciarada jö damì y gnarà stampada l‘ann che vëgn.

2) Le liber „L’educaziun di mituns é n rî mistier“ metü adöm da Rosa Castlunger da Rina é gnü ciarè jö y arjigné cà por la stampa. Le liber gnarà publiché l’ann che vëgn.

3) An é jüs inant cun la registraziun dles cianties fora dl liber „Nos mituns“ che dess portè ala publicaziun de trëi CDs cun cianties por mituns che dess ester n stromënt ütl por imparè plü saurì les cianties contegnüdes tl liber. Le proiet dess gnì portè a fin l‘ann che vëgn.

4) Por ci che reverda le sostëgn a cors, ciantauturs y grups musicai à la Uniun contribuì finanziariamënter ala registraziun de deplü composiziuns ciantades y sonades da musizisc jogn dla Val Badia.

5) D’atres publicaziuns sciöche p.ej. le sföi dal titul “Gran personalitês de n pice monn” che porta n ressumé dla vita di pioníers y personalitês dla Val Badia o le liber sura la geologìa y la flora dla Val Badia é gnüs integrà y portà n tòch plü damprò ala stampa. Ince le liber da quiz dal titul „Conësceste la Val Badia?“ é gnü integré cun deplü tesc por che la publicaziun pois dè n cheder plü complet dla valada. Al é gnü scrit jö sön computer n toch deplü di tesc dles mësses di agn A y B. Le secundo volum (do da chël dl ann C che é gnü dè fora tratan l’ann passè) dess bele gnì publiché tl ann che vëgn.

I mëmbri dl Consëi s’á abiné regolarmënter por se partí sö i compits y por portè inant deboriada le program che an s’â tut dant. Complessivamënter pòn dí che les manifestaziuns organisades é gnüdes frecuentades bun y les publicaziuns dades fora tutes sö cun interès.