1) Cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc" por l'ann 2004
La cronica dla Val Badia “Sas dla Crusc” por le 2004 é indô n iade chersciüda sides tla cuantité che tla cualité: cun bëgn 560 plates d’articui y de fotografies n’un n’él gnü stampè endöt 1550 copies. L’ediziun 2005 é stada plü rica co mai d’informaziuns da lì y de retrac da podëi ciarè: i avenimënc sozedüs tratan le 2004 ti paîsc dla Val Badia é gnüs scric sö y documentà dër avisa, dilan al gran impëgn di cronisc che à laurè cotan por l’arjigné ca indortöra. Buna é ince stada la colaboraziun di presidënc y di scrivans dles uniuns dla valada: ëi à metü a disposiziun dötes les informaziuns de chëres ch’al jô debojëgn por che le liber podess garatè sciöch’al alda. Le liber de cronica che é gnü fora ala fin de ma é spo gnü partì fora ciasa por ciasa dal colaboradù dla Uniun Albert Daverda da Lungiarü. Chësc sorvisc de gran valüta garantësc vigni ann la distribuziun capilara dl liber che à ciafè pro tröpes families n valur da coleziun.

2) Lezionar dles domënies y di santus por l’ann B:
Tratan l’ann 2005 s’à Siur Iaco Ploner, curat da La Val y Tone Gasser da San Martin cruzié de mëte adöm le Lezionar dles domënies y di santus por l’ann B, do che ai â bele ti agn passà chirì adöm y fat les traduziuns di tesc por i Lezionars dl’ann C y dl’ann A. Ara se trata de n liber por le festejamënt dla mëssa dles domënies y di gragn santus dl ann de dlijia. Al contëgn dötes les perts variables che möda da domënia a domënia: les antifones, les oraziuns, les letöres y i salms. Ci che gnô dal 1987 inant cina incö dè inant sön plates lëdies é sëgn finalmënter lié adöm te n bel liber. Al é da s’audè che chësc liber ne vëgnes nia ma adorè te dlijia, mo ch’al röies ince tles mans di leturs y de chi che s’un tol sura dla zelebraziun dla liturgia dla parora. Al é n liber che ne dess nia mancé tles families che tëgn ciamò alalt la parora de Dî y le dé dl Signur.

 3) L'uniun bal popolar dla Val Badia complësc 20 agn 
Storia dles festes da bal y dla tradiziun dl balè tla Val Badia
En ocajiun di 20 agn dala fondaziun dl Bal Popolar dla Val Badia à la Uniun di Ladins che â inlaóta dè la sbürla por mëte sö chë uniun, orü dè fora n pice liber olache al vëgn cuntè da öna na pert la storia dl Bal Popolar dla Val Badia y dal’atra ince chëra dles festes da bal y dla tradiziun dl balè che ê bele denant ch’al gniss metü sö na uniun aposta che se dess jö cun chësta pert particolara dla cultura. Al é dessigü le pröm liber tles valades ladines che porta certes informaziuns sura la storia y la tradiziun dl balè y cür de chësc vers na locia ciamò daverta.

4) Ajënda por i mituns dles elementares. Ann de scora 2005/2006
Ince por chësc ann de scora 2005 – 2006 à l’Uniun di Ladins dla Val Badia – cun l’aiüt de scolars y maestri – metü adöm l’ajënda che ti é gnüda partida fora a düc i mituns dles elementares. L’ajënda é gnüda abelida cun dessëgns fac da mituns y mitans dla scora elementara d’Al Plan y é deventada plü interessanta dilan ales tröpes notes y cianties, en pert bele conesciüdes y en pert daldöt nöies, che é gnüdes inserides danter i dessëgns y les lercs da podëi scrì. N dilan particolar ti va ai auturs y ales auturies dles cianties y a düc i maestri y mituns che à daidé mëte adöm l’ajënda!

5) Liber d’acompagnamënt ala pröma comuniun
Le sföi por les incuntades danter geniturs, insegnanc y mituns che va ala pröma comuniun laurè fora provisoriamënter tl 2004 da Magdalena y Tone Gasser, cun i dessëgns de Manuela Dasser, é intratan gnü integré y adatè aladô dles indicaziuns di proi y di insegnanc de religiun. Le sföi é restè partì sö te döes pertes: öna por i mituns y öna por i geniturs y insegnanc che mëss arjigné cà i mituns al sacramënt dla pröma comuniun. Le material n’é ala fin nia gnü lascè stampè da na stamparia, deache i insegnanc s’à damanè de podëi ciafè les plates te mapes da aneles por podëi scinacajo injuntè zënza problems plates de laûr o val’ dessëgn. Porchël à i mëmbri dla Uniun stampè ciamò n iade te ciasa dötes les plates y les à metüdes tles 140 mapes che ti é gnüdes partides fora ai insegnanc y ai mituns.

6) Nosta Jënt – Porsones y personalitês dla Ladinia 
Do da zacotan d’agn ch’an s’â bele ponsè de dè fora n liber sura les personalitês dla Val Badia éra gnüda a s’al dè che le material coiü adöm rovass ite tla publicaziun dal titul „Nosta Jënt“ dada fora dala Union Generela en colaboraziun cun les singoles seziuns. Tl liber àl a chësta manira sciafié da rové ite ince les personalitês dles atres valades ladines y é a porchël dessigü da conscidré n’opera plü completa respet a chëra ch’an â miné de dè fora tal pröm. Le liber é gnü publiché te trëi lingac: ladin (test plü lunch), talian y todësch (te na versciun scortada).

1) Liber sura i larjëis dla Val Badia
Le liber metü adöm da Giovanni Mischi cun i dessëgns y l’aiüt de Roswitha Asche rapresentëia na inrescida daldöt nöia sura i bosc de lersc che gnô bele zidlà ti pröms tëmps dla colonisaziun dla Val Badia por süa medejina y deache ai rapresentâ dër na buna combinaziun bosch-pastöra che ti impormetô ala jënt da inlaôta da sfruté damì le terac. Do i bosc de lersc ia él porater na cultura dër ampla che é liada ala medejina de ciasa: tröpes é defat les rezetes por arjigné cà unghënc, tês, mîl y d’atres sortes de medejina por varì da cotan de mai sides i tiers co les porsones. Na bela compëda de chëstes rezetes che gnô tutes ca tla Val Badia y che val’ porsona de tëmp tignî ciamò sö te ciasa, é gnüdes coiüdes adöm dal autur y reportades tl liber. Nia inultima vëgnel baié dles massaries che gnô dandaia tutes da fà de vigni sort de laûrs tl bosch y sön le lüch da paur y che an ciafa apëna ciamò al dédaincö. Ince de chësc vers se tratera de mantignì altamo le recort de ci che ê y ci che gnô fat plüdadî ti paîsc ciamò autarchics dla Val Badia.

2) Liber sura la troht y le guant da zacan dla Val Badia
Le liber scrit y metü adöm da Lois Trebo é na inrescida plü sota sura la tradiziun dl vistì la troht y le guant da zacan tla Val Badia. Dal momënt che chësta sort d’informaziuns n’é mai ciamò gnüdes coiüdes adöm, jarà ince chësc liber a corì na locia tl’editoria ladina y daidarà tignì sö damì le recort de döta la tradiziun liada al guant da zacan che an vëiga al dédaincö tres plü dainré o scinacajo mâ plü te ocajiuns de demostraziuns folcloristiches.

3) Film sön DVD dal titul „Vita da paur tla Val Badia“
Les scenes contignüdes sön le DVD é gnüdes filmades y metüdes adöm cun cura y tröpa pasciun da Andrea Lanzi, n jonn de Cologne (BS) laurée de geografia afasciné dala munt y dala vita rurala. Le stüde universitar y l’ann da soldà che ël à fat te Südtirol l’à portè plü dlungia a porsones che vir dötaorela a contat cun la natöra, coltivan i ciamps por podëi spo cöie i früc ala fin dla buna sajun. L’autur à passè n valgügn agn, empröma te Vinschgau y spo a Pliscia, na picia fraziun de La Pli de Mareo, daidan deplü paurs pro sü laûrs da vignidé. Tratan le tëmp ch’al à passè a Pliscia, canche le laûr ti le cunzedô, àl orü documentè süa ativité da volontar, mo dantadöt ince i laûrs y la vita da paur che suravir dötaorela te n valgügn paîsc dla Val Badia tan co mai dominada dal bëgnester economich lié al turism.

1) Incuntada danter la Uniun di Ladins y rapresentanc dl’Université da Porsenù
Ai 6 d’aurì s’à n valgügn rapresentanc dla Uniun di Ladins dla Val Badia deboriada cun chi de Gherdëna incuntè cun la returia dl'Université da Porsenù dr.a Franceschini por odëi sc’al foss na poscibilité da ciafè n scagn de ladinistica tl’Université da Porsenù-Balsan. La chestiun ê dla majera importanza por le suravire y por le prestige dl lingaz ladin, dantadöt dal momënt che tl’Université da Desproch, olache le lingaz gnô coltivé cina dan da püch a livel universitar, ne ti vëgnel plü dè tan co degöna lerch. A Padova à le ladin ince mâ n’importanza secondara. Por deplü é le ladin da ciasa tles Dolomites y nia jö por le talian o tl’Austria. N scagn de ladinistica a Porsenù é ince important por ch’al pois te n dagnì ester porsones cualificades che pois surantó posc tl ciamp dl insignamënt cun na certa competënza ince por le ladin, laûrs de traduziun, da scrì libri y articui ti foliec por ladin y n gröm d’atri laprò che à debojëgn de n renovamënt cualitatif. Porchël é chëra di 6 d’aurì dessigü stada na incuntada storica che à t’al pröm naóta portè pro ch’al gniss naóta tignì zacotan de cursc de ladin – badiot y gherdëna – por i studënc y te n secundo momënt al’istituziun concreta dl scagn de ladinistica.

2) Riuniun anuala di cronisc dla Val Badia
Ai pröms de jügn, püc dis do ch’al é gnü fora la cronica dla Val Badia "Sas dla Crusc", él gnü tignì la riuniun anuala di cronisc. Tratan l'incuntada él gnü baié dla publicaziun, al é gnü fat de vigni sort de conscideraziuns y valuté sciöche an podess s’astilé da fà ciamò n vare inant por ci che reverda dantadöt la cualité di articui y dl liber en general. Al é gnü baié dla grossëza dl liber che é oramai rovada al limit cun passa 560 plates. Ti agn che vëgn messaràn dessigü se conzentrè ciamò deplü sön la cualité dla publicaziun, ciaran che ara ne devëntes nia ciamò plü grossa, ince deache ara devënta incompra da ti ciarè y da platernè fora. Pro na buna cëna à spo i cronisc passè deboriada na sëra plajora che dëida da cherié chël spirit de grup de chël che ara va debojëgn por le bun garatè de na publicaziun sciöche le "Sas dla Crusc".

3) Iade cultural di mëmbri dl Consëi
D’agost é n valgügn mëmbri dl Consëi dla Uniun di Ladins dla Val Badia jüs a Bregenz a ti ciarè ala rapresentaziun dl “Trobadour” de Giuseppe Verdi. Sön trù s’ài archité a ti ciarè al Stift Stams, na dlijia y n convënt olache al gnô sopolì i grofs de Tirol che ti scincâ tres indô scioldi y avëis, por che i prôi y i patri che stô dailò periass por ëi y por süa anima tan dî che le convënt foss esistì. Insciö aratâi de se garantì la vita eterna te paraîsc. Al dédaincö é Stift Stams dantadöt conesciü por les cater scores de prestige che alda pro le convënt. I 7 aconsiadus dla Uniun che à tut pert a chësc iade cultural à ince albü l’ocajiun de jì a Höchst (nia dalunc da Bregenz) a ti ciarè ala bela dlijia de St. Johann, pro chëra che Augustin Valentin da Cialaruns de Badia (spo residënt a Porsenù) à realisé i confescionai y i trëi altà.

1) Sostëgn tecnich y finanziar pro la publicaziun dl CD „Al é gnü dé – Morgenlicht“
Le CD “Al é gnü dé – Morgenlicht” contëgn deplü cianties originales componüdes da Ludwig Rindler cun l’aiüt de sü scolars dla 5a tlassa dla scora elementara da La Pli dl ann 2003/2004. Les cianties à sciöche tema la pröma comuniun y é gnüdes tutes sö ince por todësch a na manira che al pois tres le CD gnì a s’al dè n lian danter scolars dla Val Badia y scolars dles valades vijines. Laprò él ince gnü tut sö mâ la melodia por che i mituns pois ëi instësc porvè da ciantè les cianties. Le proiet é gnü laurè fora y invié ia da Ludwig Rindler cun le sostëgn tecnich y finanziar dla Uniun di Ladins dla Val Badia y de d’atri.

2) Sostëgn tecnich y finanziar pro la publicaziun dl CD „Dai cörs na melodia“
Le CD „Dai cörs na melodia“ é n proiet invié ia da Hubert Pezzei da Lungiarü cun l’aiüt y la colaboraziun de deplü grups musicai dla Val Badia che à componü y registré endöt 13 cianties originales cun le test ladin. La Uniun di Ladins à cun sü mesi tecnics podü contribuì da arjigné ca y stampè i placac y i jorantins de retlam por la presentaziun y à sostignì le proiet finanzian na picia pert dles spëises de produziun.

3) Festa por i 20 agn dl’Uniun Bal Popolar Val Badia
De setëmber s’à la Uniun di Ladins surantut de organisé cun l’aiüt dl presidënt dl’Uniun Bal Popolar Val Badia y n valgügn de sü colaboradus na manifestaziun da bal de dui dis por i 20 agn dala fondaziun dl grup de bal popolar. Dl 1985 â la Uniun di Ladins dè dantadöt n contribut organisatif y finanziar por daidé mët sö la uniun nöia por la Val Badia y tl concret êl spo stè Adalbert Piccolruaz de Badia y de Bruno Pizzinini da La Ila che s’â cruzié. Dedô é les döes uniuns jüdes vignöna do so tru por rové indô adöm do 20 agn por organisé deboriada la manifestaziun iubilara tla Ciasa Runcher a San Linert de Badia. La sabeda ai 17 de setëmber él spo gnü presentè le liber dè fora por l’ocajiun y mostrè fotografies fora dl album dla Uniun Bal Popolar. Dedô él gnü tignì n gran bal davert a düc, animé dai balarins dla Val Badia y dai compagns dal Friul y da Auer. La domënia ai 18 él spo gnü tignì na bela mëssa zelebrada da siur degan y ciantada dal Cuartet Göma y dal Terzet a pêr sorëdl, denant che passè ala manifestaziun ofiziala olache bëgn 10 grups da bal da dötes les valades ladines y dal Friul à intrategnì le publich numerus cun sü bai tradizionai. Inanterìte à i „Jobleri d’ La Pli“ sonè melodies popolares che à alisiré le program y ti à dè la poscibilité a chi ch’â vëia da balè y trà n valgügn salc.

4) Incuntada danter cronisc dal Val Badia y chi de Süd- y Nordtirol
La domënia ai 25 de setëmber s’à Giovanni Mischì y la Uniun di Ladins dla Val Badia cruzié de mëte a jì a San Martin l’incuntada anuala di cronisc de Tirol (“Tiroler Chronistentreffen”), olach’al é rové adalerch 25 cronisc de Süd- y Nordtirol, le diretur dl Archif Provinzial dr. Nössing y süa colaboradëssa Margot Pizzini che s’à cruzié de ti menè fora l’invit y le program ai cronisc. Sön le program dl danmisdé êl preodü deplü intervënc: le dr. Nössing à splighé l’organisaziun y le funzionamënt dl Archif Provinzial y dè stlarimënc sura le sostëgn che ti vëgn pité ai cronisc de döt Tirol. Laprò àl ince splighé y recordè ci che é important y ci che alda pro le laûr da cronist. Hugo Valentin, presidënt dl Istitut Ladin “Micurà de Rü” à portè dant deplü chestiuns che reverda i Ladins dles Dolomites y à baié dl’ativité dl Istitut Ladin. Hilda Pizzinini, presidënta onorara dla Generela, à splighé l’impëgn de chësta Uniun y dles seziuns de valada por mantignì l’unité culturala y linguistica danter les valades ladines storiches. Werner Pescosta à te so intervënt fat n ressumé di svilups storics y portè dant i debojëgns d’al dédaincö dla mendranza ladina, por che ara pois mantignì sides l’unité culturala, mo ince döta la varieté che desfarenziëia vigni valada ladina dales atres. Ulrike Vittur à cuntè dl svilup dla cronica y dl’ativité di cronisc tles valades ladines. Ara à portè dant contegnüs y carateristiches dl “Sas dla Crusc” y dl “Calënder de Gherdëina” che reporta oramai por tradiziun informaziuns sura i avenimënc dl ann da denant, sozedüs tla Val Badia y te Gherdëna. La discusciun é gnüda portada inant pro marëna sön le Lüch de Vanc. Domisdé é la manifestaziun jüda inant cun la vijita al Museum Ladin.

5) Rapresentaziun dl teater dal titul „I cin’ moschetiers dl Sela a la inrescida dl ladin perfet“
A La Ila tl gran salf dla Ciasa dla Cultura él gnü metü a jì la pröma rapresentaziun dl teater dal titul “I cin moschetiers ladins a la inrescida dl ladin perfet”. LE TOCH DE TEATER, SCRIT Y MENÈ ITE DA SIMON KOSTNER Y DARIA VALENTIN POR LE CONCURS SCRIT FORA DALA UNIUN LADINS DLA VAL BADIA DL 2002 por cunt dla Union Generela à do da deplü agn podü gnì portè dant sön palch. Al é dessigü stè öna dles manifestaziuns plü rapresentatives danter la linia de manifestaziuns ch’é gnüdes metüdes a jì por i 100 agn dala fondaziun dla “Union Ladina” dl 1905 a Desproch. Le teater é gnü INSIGNÉ ITE CUN GRAN SAVËI Y PAZIËNZA DA SIMON KOSTNER Y IRENE ZINGERLE Y CUN L’AIÜT DE HILDA PIZZININI. La dificolté n’é dessigü gnanca stada picera por i aturs che gnô da dötes les 5 valades ladines por podëi rapresentè le toch che tol en conscideraziun düc i 5 idioms ladins dl Sela. LE SPETACUL TEATRAL À ORÜ RAPRESENTÈ LA SITUAZIUN TLES VALADES LADINES DLES DOLOMITES DL 2046. I personaji prinzipai à significativamënter inom “Badia”, “Gherdëna”, “Fascia”, “Fodom” y “Ampëz” y pro d’ëi él ince sües fómenes. Düc deboriada ôi porvè de ciafè na soluziun ai problems dla mendranza ladina por porvè, magari, d’arjunje chëra unité aministrativa, mo ince danter les porsones, che indeblësc tres deplü i ladins. I ómi dla politica n’é nia por na unité ladina, gnanca canch’ ara se trata de na unité culturala y les porsones scëmples azeta dagnora plütosc passivamënter ci che vëgn fat fora plü alalt.

Ai protagonisc dl teater ti tómel ite de jì sön la piza dl Sela a damanè do n consëi al gran “Ret”. Mo le gran “Ret” n’é tla finada nia ater co na porsona sciöche tantes che sa indere da ti aconsié che la miù soluziun por tignì adöm la mendranza é che düc sü componënc tëgnes adöm y tires la corda dl medémo vers.

De dezëmber à la Uniun di Ladins ciamò tut pert al „marce dl liber“ metü a jì en colaboraziun cun l’Istitut Ladin „Micurà de Rü“ y stlüt jö l’ativité cun na riuniun ti ultims dis dl ann olach’al é spo gnü fat le bilanz de döt ci ch’é gnü realisé tratan l’ann. Ia por l’ann s’à i mëmbri dla Uniuin incuntè regolarmënter por mëte a jì manifestaziuns y por valuté man man i tesc y les publicaziuns che é gnüdes metüdes adöm y dades fora.